БЕЛГИЈА ГО ТРЕСЕ БРИСЕЛ Европските пари за Украина нема да врват како што замислила Урсула

Европската Унија се најде на крстопат поради сериозни несогласувања меѓу новата белгиска влада и европските институции околу планот за обнова на Украина. Предлогот, познат како „реконструкциска позајмица“, треба да се финансира со замрзнатите руски средства што се чуваат во Белгија, а целта е Киев да добие стабилно финансирање за 2026 и 2027 година. Но, Белгија постави низа тврди правни и финансиски услови, поради што планот засега е целосно блокиран.

Белгија не сака да се впушта во ризици

Белгискиот премиер Барт Де Вевер оцени дека предлогот е „фундаментално погрешен“ и дека создава „реални, не теоретски ризици“. Во писмо до претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, тој предупреди дека Белгија не може да прифати механизам што би можел да предизвика сериозни последици по финансиската стабилност на државата. Според Де Вевер, за Белгија „не е доволно“ да добие политички уверувања — неопходни се цврсти правни гаранции.

Од Европската комисија и дел од државите членки порачуваат дека планот е најдобрата алатка за да се одржи финансиската поддршка за Украина. Тие сметаат дека Русија треба да биде таа што ќе ја плати штетата од војната, а замрзнатите средства се „прашање на правда, не само економија“. Според нив, позајмицата од околу 140 милијарди евра би овозможила предвидливост и стабилност за украинскиот буџет во следните години.

Механизмот предвидува Украина да ги користи средствата веднаш, а обврската за отплата да се активира само ако Русија некогаш ги исплати репарациите. Но, токму тој модел е проблематичен за Белгија. Тамошните власти предупредуваат дека земјата би можела да се соочи со тужби и со финансиски барања доколку Москва реши да ги оспори одлуките на ЕУ. Дополнително, Белгија стравува дека пристапот би можел да ја поткопа довербата на меѓународните инвеститори во европските финансиски пазари.

Се спрема план Б

Брисел затоа веќе работи на план Б. Како алтернатива на користењето руски замрзнати средства, се разгледуваат заеми што би ги гарантирале државите членки или заеднички обврзници на ниво на ЕУ. Тој модел би можел да ја избегне правната несигурност што ја наведува Белгија, но би ја зголемил задолженоста на Унијата — нешто што неколку држави го сметаат за неприфатливо.

Главното прашање сега е дали ЕУ може да ги усогласи националните интереси со заедничките цели. Неколку земји предупредуваат дека држави како Белгија не можат да го блокираат „критичниот механизам“ за Украина, но други истакнуваат дека Брисел мора да ги земе предвид ризиците што ги посочува новата белгиска влада.

Белгија инсистира дека не е „кочничар“, туку дека дејствува рационално.

„Нула ризик не постои, но сегашните ризици се премногу високи“, велат белгиските власти.

Тие тврдат дека нивната позиција не е политичка, туку базирана на детални правни и финансиски анализи.

Тест за единството во ЕУ

Од друга страна, украинските власти веќе предупредија дека одложувањето на европските одлуки може да ја загрози стабилноста на земјата. Без брза и предвидлива финансиска поддршка, Киев може да се соочи со сериозни буџетски празнини, а тоа би влијаело и врз безбедносната ситуација на фронтот.

Сега сите погледи се насочени кон наредниот самит на ЕУ. Таму треба да се реши дали Унијата ќе продолжи со оригиналниот план, ќе го активира резервниот модел или ќе ризикува Украина да остане без потребната помош. За Брисел, овој спор е повеќе од финансиска техничка расправа — станува тест за единството на ЕУ во најкритичниот момент од војната.