ВУЧИЌ ГО ПОВЛЕКУВА СРПСКОТО ЗЛАТО ОД СТРАНСТВО Дали српскиот претседател се плаши од санкции?

По децении складирање во западните банки, Србија во последните години одлучи да повлече тони и тони злато од странство назад во своите трезори, објави Би-би-си на српски.

Во услови на „зголемена глобална неизвесност“, како и во согласност со практиката на неколку европски централни банки, Народната банка на Србија „увезе и врати“ 13 тони злато од странство во средината на 2021 година. Од нив, 12 тони, купени во 2019 и 2020 година, беа донесени од Швајцарија, додека една, останата од сукцесијата – наследство од југословенскиот период, беше вратена од Велика Британија.

Последните пет тони злато, купени во јули минатата година, НБС ги чува на посебна сметка во швајцарскиот главен град Берн. Се планира и нивно враќање.

Сепак, се поставува прашањето, зошто Народната банка на Србија (НБС), централната финансиска институција во земјата, го прави ова и зошто е тоа важно?

„Како и многу други централни банки, со враќањето на златото во земјата, Народната банка на Србија се обиде да ја зголеми достапноста и достапноста на сопствените резерви на злато во периоди на разни глобални кризи и неизвесности што беа присутни во последните години“, изјави државната институција за Би-би-си на српски јазик.

Враќањето на резервите на злато го зајакнува економскиот суверенитет, отпорноста на финансискиот систем и ја зголемува психолошката доверба и кај инвеститорите и кај граѓаните, додаде НБС.

Според гувернерката Јоргованка Табаковиќ, купувањето и враќањето на златото во Србија е извршено по предлог на српскиот претседател Александар Вучиќ пред неколку години – потег што некои експерти го окарактеризираа како кршење на Уставот.

– Јас сум гувернер, но одлуката за ваков вид инвестиција не е моја, без разлика колку имам (таа) позиција во Уставот. Ваквите одлуки се донесуваат во соработка и со поддршка на претседателот и во договор со Владата на Србија – изјави Табаковиќ.

Одлуката  на НБС е неоправдана, според економистот и поранешен гувернер Дејан Шошкиќ, кој смета дека одлуката би имала смисла ако „Србија очекува колективни санкции од Западот, за кои нема основа“.

– Многу земји можат целосно да функционираат без златни прачки, бидејќи денес меѓународните плаќања не се вршат со тоа што некому му се носат златни прачки како подарок, туку парите се префрлаат од една сметка на друга – вели тој.

Освен што „го спасува од други земји“, враќањето злато од странство е бесмислено, според францускиот економист Ерик Моне.

-Никој нема да има корист од тоа, освен ако не се продаде, а приходите да се инвестираат во домашната економија – вели професор на Париската школа за економија и на Школата за напредни студии по општествени науки, за Би-Би-Си на српски јазик.

Земји како Србија, додава тој, го повлекуваат златото од странство кога се плашат дека тие странски земји „би можеле да им го конфискуваат златото, кршејќи го меѓународното право“.

Затоа, овој потег, според професорот, би можел да се оправда со фактот дека Србија „веќе не им верува“ на земјите каде што традиционално се чуваат златни прачки, како што се САД или Велика Британија. Или/и затоа што Србија е подготвена да ги здружи силите со непријателски земји, како што е Русија.

-Златото се смета за заштита во случај „светот да почне да се урива, ако националната валута изгуби вредност или не се прифати за размена во однос на другите валути. И ако другите клучни валути, како доларот или еврото, исто така изгубат вредност – објаснува Моне.“.

Поседувањето злато е прашање на престиж и, пред сè, заштита од огромен геополитички ризик, како што е колапсот на сегашниот меѓународен монетарен систем.

-Златото нема монетарна вредност, односно не може да се користи како пари во формални економски трансакции и повеќе не е потребно за поддршка на кредибилитетот на националната валута – вели професорот.

Во јули, Србија имаше речиси 50,8 тони, во вредност од повеќе од 4,7 милијарди евра, што е 16,6 проценти од бруто девизните резерви.