ОТКРИЕНА БАКТЕРИЈА КОЈА Е ТРИГЕР ЗА МУЛТИПЛЕКС СКЛЕРОЗА Научниците се фокусираа на цревниот микробиом

Мултиплекс склерозата (МС) е хронично невролошко заболување кое погодува речиси еден милион луѓе само во САД, а бројот на заболени расте и глобално. Болеста го нарушува преносот на сигнали помеѓу мозокот и остатокот од телото, предизвикувајќи симптоми како вкочанетост, слабост, проблеми со одење, па дури и парализа.
И покрај децении истражувања, точната причина за појавата на МС сè уште не е целосно разјаснета.

Познато е дека генетиката, фактори од животната средина (недостаток на витамин Д, пушење, дебелина), како и инфекции – особено вирусот Епштајн-Бар – играат улога. Но ниту еден од овие фактори сам по себе не објаснува зошто болеста се развива кај едни, а кај други не, пишува Science alert.

Во последните години, фокусот на научниците сè повеќе се насочува кон цревниот микробиом – сложениот екосистем од бактерии што живеат во нашите црева. Нови истражувања укажуваат дека токму одредени бактерии може да бидат тригерот што го активира или влошува автоимуниот процес кај мултиплекс склерозата.

Идентични близнаци, различна судбина

Еден од најголемите предизвици во истражувањето на МС е испреплетеноста на генетските и надворешните фактори. Затоа научниците се свртеле кон редок, но исклучително важен модел: идентични близнаци, кои имаат речиси 100 % ист ДНК, а сепак – само едниот развива МС.

Истражувачки тим од Универзитетската болница во Минхен анализирал повеќе од 80 пара идентични близнаци, кај кои само едниот близнак имал мултиплекс склероза. Со споредување на нивниот цревен микробиом, научниците се обиделе да откријат кои бактерии се поврзани со болеста, исклучувајќи ја генетиката како фактор.

Резултатите покажале значајни разлики кај 51 вид бактерии помеѓу болните и здравите близнаци. Ова било силен сигнал дека одредени микроорганизми можеби не се само „придружна појава“, туку активен учесник во развојот на болеста.

Лабораториски експерименти: бактериите можат да ја влошат болеста

За да утврдат дали овие бактерии навистина имаат причинска улога, а не се само последица на МС, научниците спровеле експеримент со стерилни лабораториски глувци, одгледани без никакви бактерии.

Во нив биле внесени цревни бактерии од болните и здравите близнаци. Резултатите биле јасни:
глувците кои добиле бактерии од лицата со МС развиле симптоми слични на мултиплекс склероза значително почесто отколку оние што примиле бактерии од здравите близнаци.

Овој чекор претставува важен пресврт – од обично набљудување кон докажување дека одредени бактерии можат активно да го поттикнат автоимуниот напад врз нервниот систем.

Дополнително, и кај глувците, женките биле поранливи, што се совпаѓа со фактот дека и кај луѓето МС е почеста кај жените.

Кои бактерии се под сомнеж?

Истражувањето издвојува два вида бактерии како потенцијално проблематични:

• Eisenbergiella tayi

• Lachnoclostridium

И двете припаѓаат на фамилијата Lachnospiraceae. Иако во нормални услови тие се мал дел од микробиомот, кај глувците со симптоми на МС тие се размножиле во голема мера.

Се смета дека овие бактерии го активираат имуниот одговор преку Th17 клетките – воспалителни имунолошки клетки кои потоа мигрираат до мозокот и ’рбетниот мозок и ја оштетуваат миелинската обвивка на нервите. Токму ова оштетување е клучно за појавата на симптомите кај мултиплекс склерозата.

Важно е да се нагласи дека не е секое зголемување на бактерии штетно. На пример, бактерии како Akkermansia не предизвикале симптоми, што покажува дека дејството е високо специфично.

Цревата, имунитетот и автоимуните болести

Нашите црева се дом на трилиони микроорганизми кои помагаат во варењето, синтезата на витамини и регулирањето на имунолошкиот систем. Кога овој баланс е нарушен – состојба позната како дисбиоза – може да дојде до хронично воспаление и автоимуни реакции.

Слични механизми веќе се поврзани со болести како ревматоиден артритис и дијабетес тип 1. Сè повеќе докази укажуваат дека мултиплекс склерозата може да функционира по ист принцип.

Дали иднината на терапијата е во микробиомот?

Овие сознанија отвораат нова перспектива за лекување и превенција на МС. Наместо исклучиво потиснување на имунитетот, идните терапии би можеле да се насочат кон регулација на цревните бактерии.

Меѓу опциите што се истражуваат се:

• таргетирани пробиотици

• селективни антибиотици

• прилагодена исхрана

• бактериофаг терапија (вируси што напаѓаат конкретни бактерии)

Сепак, научниците нагласуваат дека овие пристапи се сè уште експериментални и бараат внимателни клинички испитувања.

Што можеме да направиме секојдневно?

Иако здравиот микробиом не е гаранција дека МС нема да се развие, тој игра важна улога во имунолошката рамнотежа:

• разновидна исхрана богата со растителни влакна и ферментирани производи

• избегнување непотребна употреба на антибиотици

• контрола на стресот

• редовна физичка активност

• консултација со лекар пред земање пробиотици или суплементи

Мултиплекс склерозата останува сложено заболување во кое се вкрстуваат генетиката, инфекциите и животната средина. Откритието дека одредени цревни бактерии можат да ја поттикнат болеста не значи дека тие се единствената причина – но претставува значаен дел од мозаикот.

Со понатамошни истражувања, ова поле може да отвори нови, попрецизни и побезбедни пристапи во третманот.
Информираноста, критичкото читање и соработката со здравствените работници остануваат клучни чекори за сите кои живеат со МС или се во ризик.