СУДИИТЕ И ОБВИНИТЕЛИТЕ ГИ ОСПОРУВААТ КОЕФИЦИЕНТИТЕ НА НИВНИТЕ ПЛАТИ Две иницијативи пред Уставен суд може да им ги зголемат приходите

Судиите и јавните обвинители прават последен обид да добијат повисоки плати во 2025 година. Ова се случува и покрај најавите на Владата дека нема да има зголемување. Причина за тоа се слабите оценки и ниската доверба на јавноста во правосудството.

Иако законски не можат директно да интервенираат, тие повторно се обраќаат до Уставниот суд. Преку оваа постапка, по втор пат се обидуваат да го вратат повисокиот коефициент за пресметка на платите. Со тоа би добиле дополнителни околу 250 евра месечно.

Уставниот суд повторно ќе одлучува

Имено, Уставниот суд утре, во среда, ќе одлучува по две иницијативи. Тие се поднесени од судии и јавни обвинители. Прашањето е дали намалувањето на коефициентите, кое Собранието го изгласа во февруари 2024 година, било неуставно. Воедно, се тврди дека станува збор и за мешање во нивната независност.

Тогаш, на судиите и обвинителите им беа намалени коефициентите во просек за 0,5 поени. Ова беше дел од општото намалување на платите на функционерите. Мерката следуваше по реакцијата на јавноста за наглото зголемување на нивните плати за 78 отсто во 2023 година.

Втора одлука за исто прашање

Одлуката што ќе се носи во среда ќе биде втора годинава за истото прашање. Имено, во јануари годинава, по барање на Здружението на обвинители и Советот на обвинители, Уставниот суд веќе одлучуваше. Тогаш тие тврдеа дека намалувањето на коефициентите претставува мешање во нивната работа.

Сепак, Уставниот суд оцени дека нема основ за таква постапка. Но, таа одлука не ги задоволи судиите и обвинителите. Поради тоа, тие сега повторно се обидуваат да издејствуваат нова одлука. Целта е Судот да оцени дека намалувањето на коефициентите е неуставно и дека треба да се вратат старите, повисоки вредности.

Иницијативата на судиите Абдулаи и Палашевска

Имено, судиите Ерол Абдулаи и Александра Палашевска поднеле посебна иницијатива до Уставниот суд. Во неа тврдат дека намалените коефициенти се неуставни. Ова го тврдат и покрај претходната одлука на Судот.

Според нив, од тогаш до денес се појавиле нови околности. Двајцата судии се повикуваат на граѓански тужби и судски одлуки. Со тие одлуки било наложено да се исплати разлика во плата за јануари 2024 година. Исплатата се вршела според старите, повисоки коефициенти, наместо според намалените.

Повик на судски одлуки и стекнато право

„Покрај одлуката на Уставниот суд донесена во јануари 2024 година, да не поведе постапка, во меѓувреме се променети неколку околности. Притоа се посочуваат граѓански постапки за надомест на разлика на плата за месец јануари 2024 година. Во тие постапки е одлучено на тужителката да ѝ се исплати разлика за помала исплатена плата во нето износ од 15.115 денари, како и да се изврши доплата на придонесите на тој износ.

Дополнително, се наведува дека одлуката на Основниот суд Тетово ја потврдил и Апелациониот суд Гостивар. Во други судови, пак, и други судии поднеле тужби за помалку исплатена плата за јануари 2024 година. Според подносителот, со оспорените измени, утврдениот коефициент се намалува во 2024 година. Притоа се нагласува дека станува збор за право кое судиите го поседувале 17 години.

Подносителот бара од Уставниот суд да направи соодветна процена. Судот треба да оцени дали намалувањето на коефициентот е резултат на реални и објективни околности во државата. Или, пак, дали станува збор за популистичка мерка“, стои во иницијативата на судиите Абдулаи и Палашевска.

Претставката од Здружението на обвинители

Втората иницијатива е поднесена од Здружението на обвинители. Таа е доставена преку претседателот Елвин Вели.

„Со оспорените закони се интервенира во член 6. Со тоа се намалува коефициентот за утврдување на платата. За јавните обвинители, коефициентот од 2,43–3,21 се намалува на 2,15–2,84. За членовите на Советот на јавните обвинители, пак, коефициентите од 3,21–3,47 се намалуваат на 2,84–3,07.

Подносителот тврди дека е повреден принципот на независност на јавното обвинителство и Советот на јавните обвинители. Дополнително, се наведува дека менувањето на платите преку намалување на коефициентите ја нарушува предвидливоста на месечните приходи. Во иницијативата се истакнува дека со измените е нанесена директна штета на обвинителите и на членовите на Советот, односно на нивниот личен имот и лични примања“, се наведува во претставката.

Аргументот за „личен имот“

Дополнително, обвинителите тврдат дека законската интервенција во коефициентите задира во нивниот личен имот. Ова го наведуваат и покрај фактот што финансирањето на Јавното обвинителство се врши со буџетски, односно народни пари. Во тие средства се вклучени и платите на обвинителите.

Впрочем, и самата плата на обвинителите е утврдена со закон. Таа не се договара индивидуално со претпоставените. За разлика од приватниот сектор, обвинителите немаат можност да преговараат за висината на платата. Тоа право го имаат вработените во приватните компании, согласно Законот за работни односи и договорот за вработување.