ЗОШТО КОСОВО ГИ ЗАБРАНИ СРПСКИТЕ ТАБЛИЧКИ? Еве што значат налепниците КС, РКС и кој сѐ може да помине граница

Скоро 2.000 возила со неутралните таблички „КМ“ сè уште се заглавени на косовско-српската граница, а оние со стандардни српски таблички, на пример од Белград или Ниш отсега ќе мораат за пет евра да купуваат пробни таблички кои ќе важат 60 дена. Албин Курти конечно им фрли ракавица на Брисел и Вашингтон во однос на косовското прашање, но дали оваа „принуда“ ќе успее да го откочи дијалогот со Белград?

Додека ЕУ побара воздржаност и повлекување на косовската специјална единица РОСУ, Вучиќ прогласи „демонстрација на сила“ и потсети дека Приштина не го исполни Бриселскиот договор и не ја формираше Заедницата на српски општини, пишува Би-Би-Си.

Што ќе му донесе оваа нова политичка криза на Балканот?

КС, РКС, НС … какви сè таблички постојат на Косово?

Во моментов, постојат неколку типа на таблички на Косово, но освен стандардните со „РКС“ сите други таблички за северот на Косово ќе бидат неважечки. Еве кои се тие:

КС (Косово) – неутрални таблички, чие издавање престана во септември 2020 година. Иако некои очекуваа да се продолжи, веќе една година се знае дека нивната важност истекува во септември 2021 година.

КМ, ПР, УР и слично – табели издадени од Србија за градовите и општините во северно Косово. Официјално се неважечки од 20 септември, и не е јасно што ќе се случи со нив.

БГ, НС, КГ и слично – табличка на градовите во Србија издадени од Србија. Тие се исто така неважечки на Косово од 20 септември, но според системот за реципроцитет, Косово ќе издаде пробни таблички за нив на влезот на нивната територија. Ќе чинат пет евра.

Секако, тука се и стандардните таблици на Косово:

РКС (Република Косово) – таблички издадени од косовските институции. Во Србија, тие не се валидни и секој што ќе влезе во Србија со вакви таблички може да биде суден и осудуван.

Не им е лесно ни на Косовците – плаќаат 420 српски динари за да влезат во Србија

Оваа одлука не се случи одеднаш, објаснува Неџмедин Спахиу, професор по политички науки во Приштина. Како пров, постоеше Договорот за слобода на движење меѓу Србија и Косово, кој беше постигнат во 2011 година.

Но, како и многу договори меѓу Белград и Приштина, и овој не беше спроведен на терен – па така, во четири општини во северно Косово, населени со претежно српско население, возачите ги задржаа регистарските таблички издадени од српското Министерство за внатрешни работи.

Косово се согласи со Договорот да издава регистарски таблички со „КС“ уште пет години. Во исто време, Србија ги прифати статусно-неутралните ознаки на „КС“, па така, возачите од Косово кои сакаат да влезат во Србија со табличките „РКС“, официјалните таблички на Косово, мораа да ги заменат со пробни по влегувањето и да платат такса.

– Кога одам во Србија, морам да ги менувам тест табличките со години – вели Спахиу.

Сето тоа го чини околу 420 динари за два месеци, објаснува тој.

Постапката воведена пред години создава редици на границите, особено за време на туристичката сезона.

Изминаа петте години, а нов договор немаше. Потоа, меѓу другото, беше договорено возилата со српски таблички, своите статусни симболи на Србија да ги покриваат со бели налепници при влезот во Косово, а оние што сакаат ќе можат да платат и да го регистрираат возилото со табличките „КС“ или „РКС“, ослободени од давачки и даноци.

Но, косовската страна набрзо го прекрши договореното и побара целосен реципроцитет во мерките. Премиерот на Косово, Албин Курти, тоа и го вети во предизборната кампања во февруари велејќи дека сè додека „косовските граѓани плаќаат за (пробни) таблички кога ќе влезат во Србија, обврската сите возила (кои ќе влегуваат во Косово) да имаат ознака „РКС“ ќе остане на сила“.

„РОСУ нè блокираше, па ние ги блокиравме“

Мирко Илиќ спиеше преку ноќ во понеделникот до вторникот во Косовска Митровица, а неговиот автомобил остана 50 километри, заглавен во колона на граничниот премин Јариње. Кога Мирко стана во вторникот наутро, прво се јави на својот пријател кој остана во автомобилот на Јариње. Мирко се врати во Косовска Митровица во понеделникот вечерта, откако пешачеше седум километри од Јариње, а потоа најде превоз до својата куќа.

Иако специјалната полиција на Косово, РОСУ, излезе на самото место во понеделникот, чии припадници во еден момент употребија солзавец за да ги растераат насобраните демонстранти, Мирко вели дека немало поголеми проблеми, барем на местото каде што бил во колоната.

– Кога пристигнавме, видовме дека преминот на камионите е блокиран, потоа специјалните единици на РОСУ дојдоа зад нас и нè блокираа на Јариње, а потоа ги блокиравме и сите заглавивме – додава Мирко.

Но, за неговиот пријател Милош, најпогодени ќе бидат амбулантните возила кои пренесуваат болни.

– Не е јасно како тие сега ќе ги возат луѓето среде епидемијата на коронавирусот – вели Милош.

Како реагираше Вучиќ на новите „мерки“?

По седницата на Советот за национална безбедност во вторникот, претседателот на Србија, Вучиќ, рече дека го отфрлил предлогот што го добил од ЕУ и земјите на Квинте.

Според предлогот, објасни тој, Албанците ќе се откажат од 70 проценти од она што имале намера да го направат на административна линија, но ќе воведат 20 до 30 проценти од новите мерки.

– Го отфрлив тоа затоа што сум уморен од политиката на готовиот чин. Не можете така да разговарате со Србија – рече Вучиќ.

Тој претходно одлуката за отстранување на табличките ја нарече „демонстрација на сила“ и наведе сè што Приштина не исполни од бриселскиот договор, особено споменувајќи ја Унијата на српски општини (ЗСО).

Засега, се чини дека полицијата нема да се повлече од северот на Косово, ниту ќе се повлечат барикадите.

Додека се чека решение за кризата, Вучиќ ѝ постави прашање на Европската унија:

– Бараме итен одговор од ЕУ дали Бриселскиот договор постои во правните трансакции или не, и кога ќе се формира ЗКК, бараме одговор во следниот месец, а нивното молчење ќе биде јасен знак дека бриселскиот договор повеќе не постои – рече Вучиќ.

Што значи ова за дијалогот Белград-Приштина?

Косовските власти, како за беља, започнаа да ја спроведуваат одлуката истиот ден кога Мирослав Лајчак, специјалниот претставник на Европската унија за дијалогот меѓу Белград и Приштина, пристигна во Белград.

Драгиша Мијачиќ, координатор на работната група на Националниот конвент на ЕУ за поглавјето 35, смета дека ова не е случајно, туку дека моментот е стратешки избран за „да се маргинализира неговата улога како главен олеснувач на дијалогот, но и во пресрет на локалните избори во Косово и федералните парламентарни избори во Германија.“

– На овој начин, Курти фрли ракавица во лицето не само на Србија и Лајчак, туку и на Европската унија, а и на Соединетите држави – вели Мијачиќ.

– Се сеќаваме колку време беше потребно за да се реши проблемот со укинување на данокот од сто проценти за стоките од Србија и Босна и Херцеговина, или колку беше тешко да се реши прашањето за барикадите на северот на Косово – потсетува тој.

Кој сè го има признаено Косово досега?

Тринаесет години по прогласувањето независност, Косово го признаа околу 100 земји. Сепак, точниот број не е официјално познат.

Приштина наведува 117 земји, а Белград вели многу помалку.

Меѓу земјите на Европската унија кои не го признаа Косово се Шпанија, Словачка, Кипар, Грција и Романија, а кога станува збор за светските сили, тоа се Русија, Кина, Бразил и Индија.

Косово стана членка на неколку меѓународни организации од 2008 година, како што се ММФ, Светска банка и ФИФА, но не и на Обединетите нации.