НАВЛЕЧЕНИ НА СПОРТ Како претераната физичка активност го уништува здравјето

Психолозите велат дека зависноста од вежбање спаѓа во категоријата на зависни однесувања и дека е опсесивно, компулсивно и предизвикува животна дисфункција на човекот.

Се проценува дека околу 3 отсто од луѓето имаат ваква зависност, но бројот на спортисти со голем напор е зголемен на дури 10 отсто. Најранливи се спортистите аматери, кои го гледаат ова како бегство од сопствените проблеми, вели психологот Четна Канг од болницата Приори во северен Лондон.

„Често луѓето доаѓаат на клиниката поради раскинување, анксиозност, депресија, но кога почнуваат да копаат – сфаќаат дека причината е вежбањето. Се разбира, тоа е сè уште во мал број, но расте“, вели д-р Канг.

Симптомите на прекумерно вежбање вклучуваат различни физички повреди како што се фрактури, тендинитис и ослабен имунолошки систем.

Жените се изложени на ризик од т.н „тријада на спортисти“ и ова вклучува губење на менструацијата, остеопороза и нарушување во исхраната.

Докажано е дека за мажите го намалува либидото. Мартин Тарнер, спортски психолог од Универзитетот Метрополитен во Манчестер, работи со спортисти веќе 10 години и редовно се среќава со такви проблеми. „Тие почнуваат да мислат дека нивниот успех како спортисти е и вредност за нив како луѓе, што е кардинална грешка. Трчањето сега е дел од нивната личност и ако не трчаат – тие се никој и ништо. “ објаснува Тарнер. Студиите на г-дин Тарнер покажуваат дека овие типови на „нелогични верувања“ се поврзани со поголема зависност од вежбање, депресија, лутина, анксиозност и исцрпеност.

„Постојат три главни причини зошто овие верувања се нелогични“, вели тој

„Прво, тие ја уништуваат благосостојбата, а не и помагаат. Второ, тие одразуваат краткорочна мотивација заснована на грешки, каде што луѓето трчаат да избегнат чувство на вина, а не да трчаат за себе. Трето, тие не живеат во реалноста. Мора да дишете, да јадете.“

Ослободувањето од адреналинот и ендорфините кои се ослободуваат во спортот може да биде особено тешко.

Намалувањето на количината на вежбање може да биде уште потешко ако се опкружувате со апликации и  технологии како Strava, Garmin, FitBit и други. Тие постојано ви велат дека денес не сте толку добри како вчера или завчера, па затоа се чувствувате виновни, освен тоа, ве поврзува со информации и ве споредува со пријателите и така постојано ве принудува да работите се повеќе и повеќе, што создава дополнителен притисок“, вели Тарнер.

Британскиот тренер за триатлон Одри Ливингстон вели дека апликациите и другите уреди за контрола на ефикасноста доведоа до нездрав однос кон вежбањето кај спортистите што ги тренира. „Наместо да уживаат во она што го прават – тие се премногу зафатени гледајќи што прават другите луѓе“, вели таа.

„Им велам дека само треба да направат подобро од минатиот пат. Концентрирајте се на сопствената работа и вежбајте. Затоа ја намалувам количината на вежбање и ги оставам една неделата на закрепнување. Не им се допаѓа тоа и редовно ми кажуваат дека нивните пријатели работеле повеќе“, вели таа. „Тие едноставно не разбираат зошто понекогаш мора да се одморат“.

Како и со секоја зависност, прекинувањето на циклусот и движењето кон закрепнување може да биде долг и комплициран процес. Тарнер верува дека првиот чекор е препознавање на модели. „Една од работите што спортистите треба да ја направат е да ги препознаат нивните мисли, мотиви и верувања и да се обидат да се откажат. Бидете реални и флексибилни – велејќи: „Ако не тренирам денес, тоа е лошо, но секако не е најлошото нешто во светот.’ Само затоа што решив да не тренирам, не ме прави бескорисен губитник. „Таквото размислување е многу повеќе во склад со реалноста отколку ако се присилувате да вежбате по секоја цена“, вели Тарнер.