ВО ПРЕАМБУЛАТА ДА ИМА 2 НАРОДА, 5 ЗАЕДНИЦИ И МНОГУ МАЛЦИНСТВА?! Нови идеи како сите да бидат „среќни“, освен Македонците

Плусинфо неодамна објави информација дека членови на работната група за подготовка на уставните измени би можеле да предложат нов текст во Преамбулата, со кој ќе се зацврсти наративот за самобитноста на македонската нација и ќе се потенцира историскиот континуитет на македонскиот јазик до неговите темели во старословенскиот јазик, со цел барањето за внесување на Бугарите во Уставот да стане прифатливо за сите.

Сега неофицијално дознаваме дека други членови на работната група, меѓу себе и со претставници на политичките партии, разменуваат нови предлози за тоа како да биде напишана Преамбулата. Во фокусот на тие нови предлози е идејата да се задоволи албанскиот политички фактор, кој инсистира на бришење на формулата „20%“ и целосно изедначување на македонскиот и на албанскиот народ во целиот текст на Уставот, вклучувајќи ја и Преамбулата.

Од што се незадоволни Албанците?

Како што е познато, додека во нормативниот дел на Уставот сите етникуми во земјата се дефинирани како „етнички заедници“, во сегашната Преамбула на Уставот постојат 4 категории:

• македонскиот народ
• дел од албанскиот народ
• турскиот народ, влашкиот народ, српскиот народ, ромскиот народ, бошњачкиот народ (се смета дека она „дел од“ се однесува и на нив)
• другите.

Експерти сметаат дека разликувањето на „македонскиот народ“ од „делови од други народи“ е логично и оправдано, бидејќи Македонија е единствената држава на македонскиот народ, додека сите други народи спомнати во Уставот, во многу поголем број живеат во други држави, кои се всушност нивни „матични“ држави.

Но, ова објаснување може да обнови една стара, подзаборавена полемика меѓу Македонците и Албанците, бидејќи вторите сметаат дека Македонија не е само „матична“ држава на Македонците, туку и нивна. Затоа тие бараат целосно рамноправен статус со Македонците. Оттаму произлегува и формалното барање за бришење на формулата „20% “, која после војната во 2001 година, всушност, на Албанците им обезбеди рамноправен статус во пристапот во образованието, во државната администрација и на други полиња, како и целосна рамноправност на албанскиот јазик.

Иако сега политичките претставници на Албанците себеси се претставуваат како промотор на уставните промени какви што се бараат од ЕУ и од САД, сепак се покажа дека ова прашање нема да биде ставено под маса откако ќе се отвори Уставот.

Дали Бугарите ќе имаат ист статус како и Албанците?

Фрустрацијата на Албанците дополнително ќе биде засилена и поради тоа што новите „делови од народи“ што ќе бидат запишани во Уставот – засега се спомнуваат Бугарите, Хрватите, Црногорците, Египќаните и Евреите – во Преамбулата ќе имаат формално еднаков статус како и Албанците, а веројатно така ќе биде и во нормативниот дел од Уставот во кој се дефинира составот на Комитетот за односи меѓу заедниците.

Факт е дека сега 24,3% Албанци според последниот Попис на населението, во Преамбулата имаат еднаков статус како и 3,86% Турци, 2,53% Роми, 1,3 % Срби, 0,87 % Бошњаци и 0,47% Власи. Ако се усвои почетната идеја списокот на „деловите од народи“ едноставно да се продолжи, тоа ќе значи дека 24,3% Албанци во Преамбулата ќе „тежат“ колку и 0,19% Бугари (3.504 попишани лица), 0,12% Хрвати (2.145), 0,06% Црногорци (1.023), 0,13% Египќани (2.406) и само 66 лица кои се изјасниле како Евреи.

Дополнително, овде треба да се додаде дека на последниот Попис на населението се регистрирани и 4.174 Торбеши (0,23%), 1.187 Муслимани и 455 Муслимани-Македонци. Што со нив? Дали и тие ќе влезат во Преамбулата? И што со 344 Југословени, 303 Руси, 294 Грци итн?

Зошто едноставно, кога може комплицирано

Љубителите на етничкото пребројување би можеле да понудат решение и за овој проблем, дознава Плусинфо. Така, во некои кругови се заговара предлог кој можеби ќе ги задоволи сите, освен Македонците, кои ионака никој не ги прашува, вели наш извор добро упатен во разговорите „на високо ниво“ за оваа болна тема.

Така, во Преамбулата би имало 2 рамноправни народа – македонскиот и албанскиот, 5 етнички заедници кои на последниот попис имале „скор“ поголем од 0,47% од населeнието (значи, веќе спомнатите Турци, Власи, Срби, Роми и Бошњаци) и неколку малцинства – Бугарите и другите кои сакаат да влезат во Уставот.

– Идејата не е целосно оформена, за да може за неа сериозно да се расправа. Но, јасно е дека е мотивирана од потребата да се задоволат амбициите на албанскиот политички фактор. Дури и под претпоставка да се согласиме дека и тоа не е спорно, овој концепт создава нови проблеми, не само за мнозинската етничка заедница, Македонците. Како што гледаме, во овој процес Македонците веќе се „прежалени“. Прашање е, сепак, како би се именувале Турците, Власите, Србите, Ромите и Бошњаците, кои сега веќе имаат формално рамноправен статус со Албанците, барем во Преамбулата. Исто така, големо прашање е дали Бугарите ќе се задоволат да бидат именувани како малцинство – вели изворот на Плусинфо.

Прашањето над сите прашања, секако, е како да се натераат Македонците да ги прифатат уставните измени и како ќе се обезбеди толку потребното двотретинско мнозинство во парламентот. Верувале или не, дури и за тоа постојат неколку „генијални“ идеи. Но, за тоа повеќе во некоја следна прилика…

(ЕКСКЛУЗИВНО) ВО УСТАВОТ ДА ВЛЕЗАТ БУГАРИТЕ, НО ДА ИМА И НОВ НАРАТИВ ЗА МАКЕДОНЦИТЕ И ЗА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК? Членови на работната група имаат план за подновување на Преамбулата