МИНАТОТО СЕ ВРАЌА ВО АВГАНИСТАН Кои се Талибанците?

Талибанците или „студенти“ на паштунски јазик, се појавија во почетокот на 1990 година во северен Пакистан по повлекувањето на советските трупи од Авганистан.

Тие за прв пат се истакнаа во пограничната област на северен и југоисточен Пакистан во 1994 година, со ветување дека ќе се борат против корупцијата и ќе ја подобрат безбедноста, во време кога многу Авганистанци беа уморни од ароганцијата и меѓусебните конфликти на муџахедините за време на граѓанската војна, пренесува Би-Би-Си.

Се верува дека Талибанците за прв пат се појавиле во верските училишта, главно финансирани од Саудиска Арабија, со проповедање на исламот.

Тие спроведоа своја строга верзија на шеријатот – исламски закон и воведоа брутални казни. Мажите беа принудени да бидат со брада, а жените да носат бурка која го покрива целото нивно тело.

Следуваа забрани за гледање телевизија, слушање музика или одење на кино, а исто така не беше одобрено ни образованието за девојчињата.

Во југозападниот дел на Авганистан, Талибанците брзо го проширија своето влијание.

Во септември 1995 година тие ја презедоа провинцијата Херат која се граничи со Иран и точно една година подоцна го зазедоа авганистанскиот град Кабул, соборувајќи го режимот на претседателот Бурханудин Рабани, еден од основачите на авганистанските муџахедини, кои се спротивставија на советската окупација.

До 1998 година Талибанците беа со контрола врз речиси 90 отсто од Авганистан. Тие беа обвинувани за прекршување на човекови права.

Еден од озлогласените примери се случи во 2001 година, кога Талибанците започнаа со уништување на познатите скулптури на Буда во Бамијан, во централен Авганистан.

Пакистан постојано негираше дека ги поддржува Талибанците, но според Би-Би-Си, нема сомнение дека многу Авганистанци кои првично се приклучиле на движењето се школувале во верски училишта во Пакистан.

Во еден момент, тие станаа закана што може да го дестабилизира Пакистан од областите што ги контролираа во северозападниот дел од земјата.

Еден од најпознатите напади на пакистанските талибанци се случи во октомври 2012 година, кога се обидоа да ја убијат пакистанската студентка Малала Јусафзаи на пат кон дома во градот Мингори. Таа се опорави од тешката повреда, стана активист за женски права, а во 2014 година ја доби и Нобеловата награда за мир.

Големата воена офанзива, две години подоцна по масакрот во училиштето Пешевар во кој загинаа повеќе од 140 луѓе, претежно деца, го намали влијанието на Талибанците во Пакистан, додава Би-Би-Си.

Талибанците го заштитија водачот на терористичката мрежа Ал Каеда, Осама Бин Ладен и одбија да го екстрадираат, па затоа еден месец по нападите на 11 септември, САД започна со воздушни напади врз Авганистан.

До првата недела од декември режимот на Талибанците беше соборен.

Наводно, многу високи лидери на талибанците се засолниле во пакистанскиот град Куету, од каде што спроведоа операции.

И покрај зголемениот број странски војници, Талибанците постепено се вратија, а потоа го проширија своето влијание во Авганистан, правејќи огромни делови од земјата несигурни, додека насилството во земјата се врати на ниво што не беше забележано од 2001 година.

Надежта за мир преку преговори се појави во 2013 година, кога Талибанците ги објавија плановите за отворање канцеларија во Катар.

Сепак, недовербата од сите страни остана висока и насилството продолжи.

Во август 2015 година, Талибанците признаа дека повеќе од две години ја прикривале смртта на нивниот водач Мула Омар, кој наводно починал поради здравствени проблеми во болница во Пакистан.

Во септември, групата рече дека внатрешните борби завршиле и се собраа околу новиот водач Мула Мансур, кој беше заменик на Мула Омар.

Во тоа време, тие ја презедоа контролата врз главниот град на една провинција, за прв пат по поразот во 2001 година, преземајќи ја контролата врз стратешки важниот град Кундуз.

Мула Мансур беше убиен во напад на американско беспилотно летало во мај 2016 година, а го наследи неговиот заменик Маулви Хибатулах Акунџада, кој сѐ уште е на чело на Талибанците.

По мировниот договор на САД со талибанците од февруари 2020 година, се чинеше дека талибанците ја сменија својата тактика и од сложени напади во градовите и воените утврдувања се префрлија на бран насочени убиства.

Новинари, судии, мировни активисти, жени на позиции, кои беа мети, се чини дека сугерираа дека талибанците не ја смениле нивната екстремистичка идеологија, туку само нивната стратегија.

Според последните проценки на НАТО, талибанците имаат до 85.000 борци.

Групата може да заработува дури 1,5 милијарди долари годишно, што е огромен пораст во последната деценија. Дел од нив доаѓа преку дрога – Авганистан е најголемиот светски производител на опиум, а поголемиот дел афион кој се користи за хероин се одгледува во области под контрола на Талибанците, наведува Би-Би-Си.

Талибанците, исто така, заработуваат со оданочување на луѓето што патуваат низ нивната територија и преку бизниси како што се телекомуникации, електрична енергија и минерали.

Странските земји, вклучително и Пакистан и Иран, негираат дека ги финансираат, но, како што додава британскиот јавен сервис, се смета дека тоа го прават приватни лица од регионот.