МАЖИ, ДАЛИ ЗНАЕТЕ СЀ ШТО ТРЕБА ЗА РАК НА ПРОСТАТА? На овие знаци задолжително реагирајте

Ракот на простата е малиген тумор кој потекнува од клетките на простатата. Општо земено, туморите на простатата обично растат бавно и остануваат ограничени на жлездата многу години. За тоа време, туморот произведува малку или ниту малку симптоми и/или надворешни знаци (абнормалности пронајдени при физички преглед).

Сепак, сите ракови на простата не се однесуваат исто. Некои агресивни видови на рак на простата растат и се шират побрзо од другите и можат да предизвикаат значително скратување на животниот век кај мажите. Мерката за агресивност на ракот на простата е „Gleason score“, која се пресметува врз основа на патолошка анализа на примероци од биопсија земени од ткивото на простатата. Анализата ја изведува патолог со помош на микроскоп. Како што ракот на простата напредува во својот раст, се зголемува можноста за негово ширење надвор од простатата во околните ткива (локално ширење).

Покрај тоа, ракот може да се прошири на далечните органи и системи на органи наречени метастази. Најчестите места на метастази на рак на простата се коските, белите дробови и црниот дроб. Симптомите и знаците за рак на простата се всушност повеќе поврзани со ширењето на болеста на далечни органи отколку со локализирана болест во самата простата.

Појавност на рак на простата не е пријавена пред возраст од 40 години. По 50 г. нагло расте, а пикот е на возраст од 70 до 74 години.

Ризикот од смрт од рак на простата се проценува на 2,8% што значи дека ракот на простата значително ќе влијае на животот на луѓето кои се живи денес. Такви процени дадоа Американците. Меѓутоа, со текот на годините, стапката на смртност од оваа болест покажува постојан пад, и во моментов, повеќе од 2 милиони луѓе во САД сè уште живеат со дијагноза на рак на простата.

Иако сè уште има многу контроверзии околу раното откривање на ракот на простата во светот, многу експерти во оваа област препорачуваат воведување и континуирано спроведување на скрининг програми за рак на простата кај сите мажи над 40 години.

Што е простатата и која е нејзината функција?

Простатата е орган или жлезда кај мажите што се наоѓа во основата или вратот на мочниот меур

Простатата го опкружува почетниот дел на уретрата. Уретрата пак, е цевка што ја исцедува урината од мочниот меур нанадвор преку излез на главата на пенисот. Една од функциите на простатата е да го контролира мокрењето што се случува со директен притисок врз горниот дел од уретрата што ја опкружува простатата. Главната функција на простатата е да произведе некои од супстанциите што се наоѓаат во нормалната сперма, како што се минерали и шеќер. Семето е течност што пренесува сперма за да овозможи репродукција. Еден човек, сепак, може да функционира многу добро и без неговата простата.

Кај млад човек, нормалната простата е со големина на орев (<30g). За време на нормалното стареење, сепак, жлездата обично расте и станува голема. Ова хормонски условено и поврзано со возраста зголемување на простатата се нарекува бенигна хиперплазија на простатата (БПХ) и не е поврзано со рак на простата.

Кои се причините за рак на простата?

Точната причина за рак на простата не е позната. Се смета дека не е поврзана со бенигна хиперплазија на простатата (БПХ). Факторите на ризик за рак на простата вклучуваат напредна возраст, генетика (наследна предиспозиција), хормонални влијанија и фактори на животната средина како што се токсини, хемикалии и индустриски производи. Нема сомнение дека ризикот од развој на рак на простата се зголемува со возраста. Така, ракот на простата пред 40 години е многу ретко регистриран во светот, додека е многу чест кај мажите постари од 80 години. Некои студии покажале дека дури 50 до 80% од мажите постари од 80 години можат да имаат рак на простата! Факт е дека околу 80% од случаите на рак на простата се дијагностицираат кај мажи постари од 65 години.

Генетската предиспозиција, како што споменавме, игра важна улога во ризикот од развој на рак на простата. Ракот на простата кај повеќе членови на семејството може да го зголеми ризикот за дури два до три пати во однос на луѓе без семејна историја на болеста. Раната возраст за дијагноза (<60 години) во првиот степен на сродство (татко или брат), исто така, го зголемува ризикот од развој на болеста кај крвните роднини најмалку двапати.

Тестостеронот, машки полов хормон произведен од тестисите, директно го стимулира растот и на нормалните клетки на ткивото на простатата и на клетките на ракот на простатата. Важна импликација на овој факт е дека медицинските процедури за намалување на нивото на тестостерон можат да бидат, а најчесто се ефикасни во инхибиција на растот на ракот на простата. Исто така, постојат докази дека сексуално преносливите инфекции се фактор на ризик за развој на рак на простата. Мажите со историја на сексуално преносливи болести имаат 1,4 пати поголема веројатност да развијат рак на простата во споредба со мажите без оваа историја.

Иако сè уште недоволно докажани, факторите на животната средина како што се пушењето и исхраната богата со заситени масти се чини дека го зголемуваат ризикот од рак на простата. Исто така, според некои процени, дебелината доведува до зголемен ризик за развој на поголеми и поагресивни типови на рак на простата што резултира со послаб исход на третманот. Различни штетни материи и токсини од околината или од индустриски извори, исто така, можат да го поттикнат развојот на рак на простата, но овој фактор на ризик сè уште не е јасно дефиниран. Географската локација, се чини, исто така, игра улога во развојот на ракот на простата. Мажите кои живеат во скандинавските и северноамериканските земји имаат поголем ризик од рак на простата во споредба со оние кои живеат во азиските земји.

Не постои докажана поврзаност помеѓу зачестеноста на сексуалниот однос и ризикот од развој на рак на простата.

Кои се симптомите на рак на простата?

Во раните фази, ракот на простата често не предизвикува симптоми долги години. Честопати, првата абнормалност е:

покачен ПСА во крвта

или тврда грутка во простатата за време на т.н. дигиторектален преглед.

Простатата е анатомски лоцирана непосредно пред ректумот, така што вовлекувањето прст во завршното црево и допирањето на простатата низ цревниот ѕид дава одговор на тоа колку е голема простатата, каква структура и конзистентност е, дали има разлика помеѓу десниот и левиот дел.

Ретко, кај понапредната болест, ракот може да изврши притисок врз уретрата. Како резултат на тоа, протокот на урина се намалува, а мокрењето станува потешко. Пациентите исто така може да имаат чувство на печење при мокрење или крв во урината. Понатамошниот раст на ракот може да доведе до целосна блокада на протокот на урина што резултира со болка и зголемување на мочниот меур. Меѓутоа, само овие симптоми не го потврдуваат присуството на рак на простата. Повеќето од овие симптоми може да се појават кај мажи со не-малигно (бенигно) зголемување на простатата (најчестата форма на зголемување на простатата). Сепак, појавата на овие симптоми бара евалуација од лекар.

Фото: Unsplash