БРАНКО ЌОПИЌ СЕ САМОУБИЛ ПРЕД ОЧИТЕ НА НАЈДОБРИОТ ПРИЈАТЕЛ Прошталното писмо на српскиот писател е пронајдено во кутијата за игли на неговата Цица

На 26 март 1984 година, писателот Бранко Ќопиќ го напушта својот стан и се спушта до мостот. Се врти со грбот кон зградата на Централниот комитет, скока преку оградата и ја удира главата од бетонот…

Ова самоубиство сè уште е како темна сенка, над неговиот богат книжевен опус. Тој однесе во смртта многу прашања, пишува српски Курир.

Неизбришлива трага во литературата

На трагичниот крај на саканиот национален писател, роден во Хашани во близина на Босанска Крупа, му претходеше извонредно богата книжевна кариера, но и силен политички притисок поради неговите сатирични текстови со кои сакаше да ги посочи проблемите во општеството.

Завршил средно образование во Бихаќ, посетувал учителски училишта во Сараево, Бања Лука и Карловац, а дипломирал педагогија на Филозофскиот факултет во Белград.

Почнал да пишува многу рано, а своите први дела ги објавил на четиринаесетгодишна возраст.

За време на Втората светска војна бил воен дописник и еден од учесниците во Народноослободителната борба.

Пишувал песни, раскази, кратки раскази, романи за деца и возрасни. Тој е еден од најплодните и најчитаните писатели во тогашната југословенска литература, а неговите дела се наградувани повеќе пати и преведени на многу светски јазици.

Напишал повеќе од триесет книги за деца, меѓу кои најпознати се збирките раскази „Во светот на мечките и пеперутките“, „Партизански раскази“, „Авантурите на мачорот Тошо“, „Приказни под крилјата на змејовите“ и романите „Орлите рано летаат“, „Годините на магарето“ и „Славно војување“.

Неповторливиот талент исчезнал кога решил трагично да го заврши својот живот во 1984 година во Белград.

Што му претходело на самоубиството на Ќопиќ?

Последните два часа од животот на оваа голема српска книжевна личност се претставени во документарниот филм „Моето мало девојче од Босанска Крупа“ на режисерот Пуриша Ѓорѓевиќ.

Получасовната приказна е заснована на трогателното сведоштво на Момчило Среќковиќ, од селото Забрежје кај Обреновац, кого Ќопиќ и неговата сопруга Богданка го школувале во Белград како момче.

Благодарение на Среќковиќ, на кого Ќопиќ му помогнал во тоа време да заврши новинарско училиштет и да почне да работи како новинар, „Новости“ тогаш дошле до проширена верзија од неговото сведоштво.

– Го запознав Бранко на 14 јули 1964 година, кога ја примав наградата Полетарац за најдобра песна, а тој беше член на жирито. Сè уште не знам зошто му се допаднав, но Бранко и неговата сопруга Богданка дојдоа во селото и им предложија на моите родители да се преселам кај нив за да се школувам – раскажал Сречковиќ и продолжил:

– Поминав речиси пет години во нивната куќа, ме прифатија како свој син и ме научија на сè што е вредно во животот. Бев плашлив, збунет, носев креда во џебот и го обележував секој агол кога ќе го напуштав станот, бидејќи не го познавав Белград, а не знаев ни како да се вратам дома.

Бранко ми раскажа многу за себе, вклучително и за тоа како првпат дошол во Белград во 1935 година, како Милош Бајиќ, идниот сликар, не го чекал на станицата, а бидејќи не познавал никого друг, ја поминал ноќта под мостот на Сава… Во овие приказни, тој се сеќаваше на сè – ми раскажуваше за своето детство, за своето семејство, за своите први љубови, како почнал да пишува, за сè важно што се случило во неговиот живот. Не ми се обраќаше по име, туку ме викаше „јаране мој“…

Последниот повик

Тој понеделник, 26 март 1984 година, кога конечно реши да си го одземе животот, Ќопиќ му се јавил на Момчило.

– Бранко ме повика на телефон околу два часот попладне да дојдам итно, бидејќи имал нешто важно да ми каже. Веднаш заминав за Белград, а кога пристигнав, не беше дома. Цица ми рече дека е депресивен и дека седи во паркот. Го најдов на клупа, не ја сврти главата, само ми рече: Тажен сум, другар. Добив нова покана за полициско испрашување, сакаат да ми ја соголат кожата. Но, нема веќе да ми го загорчуваат животот. Другар, го затворам мојот „дуќан“ и тебе ти ги оставам клучевите да ги фрлиш Сава.

Потоа предложи да одиме на прошетка. Пешачевме од Теразије до хотелот Москва, а тој сакаше да седнеме на терасата и да се напиеме кокта. Бранко зборуваше многу и брзо, од тоа дека неговата омилена книга е „Авантурите на мачорот Тошо“ и дека прозата е негов домен, рудникот, до тоа дека никогаш, на никаков начин, не треба да се мешам во политика. На негово инсистирање, се упативме кон Зелени Венац, иако веќе беше седум часот навечер. Не престана да зборува – рече дека неговите бајки се украдени, недосонувани, дека студот и маглата паднале врз наивните слики на луѓето што ги имал и дека сите приказни што ги напишал се во спомен на народот кој знаел да ѝ плука на смртта во мустаќи…

Според сведоштвото на Сречковиќ, така стигнале до Савскиот мост – Бранко сакал да му ја покаже камената клупа на која ја поминал првата ноќ во Белград, а бидејќи се наведнувал, му паднале очилата.

– Се стрчав по скалите за да ги најдам, а кога се вратив горе, Бранко го немаше. Погледнав наоколу во темнината и кога конечно го забележав, тој веќе беше поминал половина од мостот кон Нов Белград. Почнав да трчам и да го викам, но тој не можеше да ме чуе поради камбаните од Соборната црква што ѕвонеа во тој момент. Она што остана најстрашно за мене беше тоа што стигнав на околу десет чекори зад Бранко кога го видов како се наведнува кон металната ограда и исчезнува. Бев во шок, се стрчав долу речиси без свест, Бранко лежеше во локва крв, со широко отворени очи…

Полицијата и брзата помош пристигнале и, како што истакнува тој, потоа следел нов шок – го прашале зошто не го спречил самоубиството на Ќопиќ, или дали тој го турнал од мостот…

Сослушувањето завршило дури кога Богданка дошла во полициската станица со самоубиствената белешка што ја оставил Бранко, а која ја нашла дури таа ноќ.

Бранко доживеал огромна неправда и големо зло. Речиси сите го напуштиле и го предале – бројни колеги – писатели, многу другари – соборци, пријатели. Неговата смрт поминала сосема тивко, а филмот на Пуриша Ѓорѓевиќ донекаде ја исправил оваа неправда и фрлил светлина врз вистината за тоа зошто Бранко се самоубил.

Писмо за збогум

Непосредно по самоубиството на Ќопиќ, не била пронајдена никаква проштална порака. Неговата сопруга, Богданка – Цица, ја нашла подоцна, во лимена кутија „Пеликан“ во која чувала игли.

Писателот се збогувал со зборовите:

– Сам е виновен за својата смрт. Го вадеа од гомна многу добри пријатели, но тоа не помогна. Беше тука и Хектор, амбасадорот од Мексико, сега е во Турција и Селим Нумиќ и Ратко Новаковиќ и Цица, Господ да ја отепа! И неговите бројни читатели, но ништо не помогна. Помогнете ѝ да ги преживее оваа моја брука и срам, ако е воопшто можно. Збогум, прекрасен и ужасен животе! Март, 1984 година!