ЗА СИТЕ КОИ ВЕЌЕ НЕ СИ ГИ ПОЗНАВААТ СОПСТВЕНИТЕ ДЕЦА На 21 септември се одбележува Светскиот ден на Алцхајмеровата болест!
„Вие сте експертите“ е онлајн отворена дискусија наменета за негуватели на лица со деменција. Целта на оваа дискусија, велат од Институтот за Алцхајмерова болест и Невронаука, е на негувателите да им се даде платформа каде што ќе можат да се поврзат со други негуватели и професионалци, да го споделат нивното искуство и да го слушнат искуството на другите.
Секоја година на 21 септември се одбележува меѓународниот ден на Алцхајмеровата болест. Утре, со почеток во 19 и 30 часот ќе се одржи онлајн отворена дискусија наменета за негуватели на лица со деменција, насловена како „Вие сте експертите“.
Организатор на овој онлајн настан е Институтот за Алцхајмерова болест и Невронаука.
„Овој Светски Месец на Алцхајмерова болест се посветуваме на дијагнозата. Добивањето на дијагноза за деменција не е секогаш лесно, брзо или достапно. Затоа, едукацијата и залагањето за нашите најблиски е исклучително важно ако се сомневаме дека нешто се случува и дека е време да побараме помош“, велат тие и додаваат дека на глобално ниво деменцијата продолжува да се стигматизира.
Ова често може да доведе до тоа многумина да избегнуваат да бараат дијагноза сѐ до средната и доцната фаза.
Светскиот ден на Алцхајмеровата болест ги поврзува луѓето кои живеат со деменција, нивните негуватели и семејства, професионалците во полето на медицината, истражувачите и научниците, иноваторите и претприемачите, медуимите и многу други низ целиот свет.
Секоја година оваа кампања има клучна порака и тема, која се користи за да се подигне свесноста, да едуцира и да ги промени погрешните претпоставки и ситгмата што ја имаат луѓето кон деменцијата.
Минатата година, во интервјуто со доктор Габриела Новотни, невролог на Универзитетската клиника за неврологија во Скопје и претседателка на Институтот за Алцхајмерова болест и невронаука, таа потенцираше дека најголемите непријатели во случајов се стигмата и недоволната информираност.
„Ако ви кажам дека според процентите, во Македонија во моментов има околу 20.000 лица со Алцхајмерова деменција, а од нив нецели 24% се дијагностицирани и третирани, ќе ја добиете сликата за тоа колку е поддијагностицирана Алцхајмеровата болест кај нас. И во светот, 2 од 3 лица сметаат дека заборавањето е дел од нормалното стареење, а 35% од негувателите кријат дека имаат лице со деменција во семејството. Анти-стигма кампања е неопходна и треба континуирано, во текот на целата година да се спроведува, со цел да се едуцира населението за рано препознавање на симптомите на болеста, вклучително и децата, преку едукативни приказни кои ќе им ја доближат сликата на нивниот дедо или баба кои сѐ уште чувствуваат и даваат љубов иако им го заборавиле името.
Според неа, она што кај нас досега не е направено, а треба да се направи, особено кога станува збор за оние кај кои болеста е напредната, е да се формираат мултипрофесионални тимови.
„За сите кои веќе не си ги познаваат сопствените деца, кои се сомневаат дека некој ги краде, кои секоја вечер сакаат да заминат од домот и да се вратат во својот дом од детството, онака како што го паметат, потребно е да се формираат тимови од психолог, социјален работник, работен терапевт, физиотерапевт и да се овозможи нефармаколошки третман.
Како? Еден начин, за лицата кои се во умерен стадиум на деменција, е преку формирање на дневни центри (слични на детските градинки, но за возрасни), во кои лицата со деменција ќе имаат социјализација (многу од нив се осамени во домовите, додека блиските се на работа), ќе можат да цртаат, да слушаат музика, да изработуваат ракотворби, да играат друштвени игри, што ќе им донесе задоволство, пријатни емоции, ќе имаат исполнет ден и ќе се чувствуваат корисни, а не осамени и неспособни.
Когнитивната и мултисензорна стимулација се методи на нефармаколошки третман кои искрено би сакала да ги имаме во протоколот за третман на лицата со деменција во блиска иднина.
А за оние кои веќе се во напреднатите стадиуми на болеста, да се формира патронажна служба од едуциран тим (сестра, социјален работник, работен терапевт) која би била од помош во советување на семејството за тоа како да се справат со промените во расположението и однесувањето на својот близок со деменција, да помогнат да се осмислат активности во текот на денот, да едуцираат како треба да се храни, како да се одржува хигиената, да пружат помош и да проценат дали е потребна консултација со невролог/психијатар за дополнителен третман. Само за илустрација, лицата во напреднат стадиум на деменција знаат да станат силно вознемирени, па и агресивни доколку чувствуваат болка, доколку се гладни или жедни“, објасни Новотни.
Таа вели дека многу студии потврдуваат дека квалитетот на живот не е обратно-пропорционален од степенот на заборавеност, што значи дека и покрај тоа што болеста ги краде спомените, лицата со деменција може и треба да имаат квалитетен и достоинствен живот. Токму затоа и вели дека кога таа би имала деменција би одбрала да живее на Малта или во Словенија.
„И двете држави се мали, налик на нашата и може да се земат како добар модел. Имаат извонредно организиран здравствен и социјален систем, почнувајќи од дијагнозата до третманот и грижата во сите стадиуми на болеста и тоа не само за болните, туку и за нивните семејства. Да не заборавиме дека околу 40% од негувателите на лице со деменција (а тоа се или децата, или брачниот другар), страдаат од депресија, а грижата за саканиот трае 24/7 и така со години“, вели д-р Новотни.
Фото: Unsplash