Зошто има толку многу вакцинирани меѓу починатите во Британија?

Многу луѓе, особено оние кои се двоумат околу вакцинацијата, се збунети од информациите дека во Велика Британија, каде што е вакцинирана околу половина од популацијата, има подеднакво вакцинирани и невакцинирани меѓу смртните случаи од ковид-19, објави „Index.hr“.

Антиваксерите ги користат овие податоци за да се обидат да докажат дека вакцината прави повеќе штета отколку корист.

Вакцините се многу ефикасни, но не и 100%

Имено, податоците од студијата „Public Health England“ (PHE) покажаа дека во Велика Британија, од 259 лица кои починале по коронавирусот, 116 биле целосно вакцинирани, а 143 не биле (се разбира, ако сите биле вакцинирани, тогаш сите би умреле, доколку ги имало, ќе доаѓаат од групата вакцинирани).

За почеток, забележете дека во оваа студија има повеќе смртни случаи кај невакцинираните отколку кај целосно вакцинираните.

Треба да се има предвид дека неколку студии покажаа дека вакцините не штитат 100% и дека една доза вакцина е прилично слаба заштита од делта сојот. На пример, „Фајзер“, чија единечна доза обезбедува над 80% заштита од алфа, е само 56% или дури и помалку ефикасна од делтата. Според студија презентирана во престижното списание „Nature“, две дози на „Фајзер“ го стимулирале производството на антитела против делта кај 95% од вакцинираните, иако нивните нивоа на заштита против делта биле 3-5 пати пониски отколку на алфа.

Така, јасно е дека вакцините, кои не се 100% ефикасни ниту против алфа, се дури и помалку ефикасни против делта. Ова значи дека треба да се очекува дека дури и меѓу целосно вакцинираните ќе има некои кои ќе се разболат сериозно и ќе починат. Ова е особено точно за постарите лица и пациентите со слаб имунолошки одговор или оние кои земаат имуносупресиви за трансплантација (за да не го отфрлат трансплантираниот орган) или некои други здравствени проблеми.

Сепак, научниците продолжуваат да инсистираат на тоа дека вакцините се многу ефикасни против делта и дека значително го намалуваат бројот на пациенти, особено хоспитализирани и починати.

Што ако има речиси еднакво вакцинирани и невакцинирани меѓу починатите?

Разликата во смртноста помеѓу младите и старите е драстично намалена.

Поентата е дека вакцинираната и невакцинираната популација не се скоро исти. Напротив, во Велика Британија, каде што се водеше строга грижа за прво вакцинирање на стари лица и изложени на ризик, огромното мнозинство на вакцинирани се во ризичната група, а огромното мнозинство на оние кои не се вакцинирани се во многу помалку ризичната група. Ова значи дека овде имаме примерок кој не е приближно толку репрезентативен како што мора да биде во испитувањата за вакцини. Имено, во клиничките испитувања, ефикасноста на вакцината ја тестираат две добро избрани, скоро идентични групи според различни фактори – возраст, пол, здравје, болест и слично, а тоа дава лажна или вистинска вакцина. Така, еден дел од испитаниците добиваат плацебо, а другиот вистинска вакцина, при што двете групи се многу слични. Со ваков примерок, се очекува многу помалку луѓе да бидат заразени и заразени по извесно време од групата што ја примила вистинската вакцина, отколку ако биле ефективни, отколку од групата што примила плацебо.

Во реалноста, сосема различно, речиси спротивно нешто се случува на теренот во Обединетото кралство. Имаме една група без ризик од околу 50% од популацијата која не примила вакцина и друга е многу поризична од околу 50% од популацијата што ја примила. Како што покажаа податоците на „РНЕ“, резултатот е дека имаме еднаков број смртни случаи во двете групи. Следува дека невакцинираното неризично население и многу поризичното вакцинирано се изедначија во однос на смртноста благодарение на вакцинацијата. Тоа е скоро остварување на сонот за научниците кои развиле вакцини, особено ако се земе предвид дека тие ги развиле за видот од Вухан, а не за многу поопасната делта.

Тука треба да се потсетиме колкава беше стапката на смртност по возрасни групи пред вакцинацијата (табела подолу).

Ризикот од смрт од ковид-19 двојно се зголемува со приближно секоја дополнителни седум години возраст. Со други зборови, ризикот од смрт кај 70-годишник во споредба со ризикот кај 35-годишник е двојно зголемен (70 – 35 = 35; 35: 7 = 5), што е еднакво на зголемување на факторот од 32 (2 x 2 x 2 x 2 x 2 = 32). Така, веројатноста за невакциниран 70-годишник да умре е околу 32 пати поголема отколку што ќе умре невакциниран 35-годишник. Таквата огромна разлика имплицира дека дури и одличните вакцини не можат да го намалат ризикот од смрт кај најстарите под нивото на ризик за некои помлади, здрави демографски групи.

Бидејќи вакцинацијата во Обединетото кралство драстично ја намали смртноста кај оние кои се во ризик, оние над 50 -годишна возраст, и речиси ја изедначи со смртност кај младите луѓе, крајниот резултат е дека целокупната смртност кај населението е драстично намалена во однос на бројот на заразени. Ова јасно се гледа на графиконите (подолу) што покажува колкава е стапката на смртност во однос на бројот на нови инфекции во претходните бранови пред вакцинацијата. Со други зборови, таму тие имаат ситуација кога со зголемувањето на процентот на вакцинирани имаат се повеќе од оние кои се заразиле откако биле вакцинирани, но во исто време имаат сè помалку хоспитализирани и починати.

Врз основа на слични податоци „The Commonwealth Fund“ направи проекција за тоа колку животи се спасени со вакцинација во Соединетите држави. На графиконот подолу е прикажано како би се движел бројот на смртни случаи во таа земја доколку никој не бил вакциниран и како таа се движеле благодарение на вакцинацијата.

Овде да напоменеме дека директорката на американскиот „CDC“, Рошел Валенски, неодамна на прес-конференција рече дека првичните податоци сугерираат дека 99,5% од луѓето во САД кои починале од ковид-19 од јануари до денес, не биле вакцинирани. Треба да се земе предвид дека имало многу од нив кои биле изложени на ризик – стари лица и болни, а тие сè уште не биле вакцинирани бидејќи масовната кампања за вакцинација во јануари само што започна сериозно. Британска студија беше направена кога кампањата за вакцинација веќе беше напредната.

Конечно, ефективноста на вакцинацијата јасно се гледа од податоците според кои бројот на новозаболени лица во Велика Британија конечно опадна во последните денови (подолу).

Вакцинацијата треба да продолжи за да ги штити младите и старите

Ако Обединетото Кралство солидно ги заштити најризичните, како што покажуваат податоците, се поставува прашањето дали сега можеме конечно да дозволиме вирусот да се шири меѓу младите за тие природно да го прележат? Со други зборови, дали кампањата за вакцинација треба да продолжи и кај остатокот од популацијата со помал ризик?

Научниците посочуваат дека вакцинацијата треба да се продолжи од повеќе причини. Овде ќе наведеме само неколку клучни и ќе ги разјасниме дезинформациите што може да го покажат спротивното.

Ајде да се обидеме да замислиме дека Велика Британија веќе успеа да вакцинира 100% од својата популација. Во тој случај, тие 143 невакцинирани смртни случаи од групата со помал ризик пријавени од студијата на „РНЕ“ немаше да умрат.

Ова е поткрепено со податоците на израелското Министерство за здравство од 20 јули, според кои меѓу 61 хоспитализиран човек во таа земја, само едно било целосно вакцинирано и истовремено помладо од 60 години. Но, „The Times of Israel“ посочува дека дури тој бил помеѓу 50 и 59 години. Во исто време, меѓу хоспитализираните со сериозни клинички слики, имало 14 лица помлади од 50 години кои не биле вакцинирани, од кои две биле дури и помлади од 40 години.

Покрај тоа, истражувањето објавено во престижниот магазин „Lancet“ открива дека помладите возрасни лица кои завршуваат во болница со ковид-19 се скоро подеднакво склони кон компликации како и луѓето постари од 50 години. Имено, дури 4 од секои 10 лица на возраст меѓу 19 и 49 години кои завршиле во болницата развиле проблеми со бубрезите, белите дробови или други органи. Студијата опфати 73.197 возрасни од сите возрасти во 302 британски болници.

Значи, една важна причина за продолжување на вакцинацијата е секако заштитата на животот и здравјето на младите луѓе, бидејќи тие, иако се многу помалку ризични, не се недопирливи. Вистинскиот обем и сериозноста на последиците од надминувањето на ковид-19, како што е т.н. долго ковид, меѓу младите сепак ќе бидат истражени и видени низ годините.

Покрај тоа, младите, доколку се заразат, ќе ја пренесат инфекцијата на членовите на семејството, во кои може да бидат постари и болни кои не се заштитени со вакцинација од оправдани или неоправдани причини.

Продолжувањето на вакцинацијата ќе донесе колективен имунитет

Понатаму, високата стапка на вакцинација поголема од 90% веројатно би била доволна за да се постигне колективен имунитет и целосно да се запре ширењето на вирусот, дури и делта сојот. Ова, од своја страна, би значело дека нема да ги има гореспоменати 116 смртни случаи меѓу целосно вакцинираните во студијата во Велика Британија, бидејќи нема да има кој да ги зарази. Имено, вакцинацијата обезбедува не само добра заштита од хоспитализација и смрт, туку и од инфекција. Во организмот на вакцинираната личност, дури и ако се заразени, вирусите ќе бидат потешки за репродукција, бидејќи антителата ќе им го отежнат влегувањето и размножувањето на клетките, а имунолошкиот систем исто така ќе ги уништи клетките кои се веќе заразени. Тоа исто така значи дека таквата личност ќе има помалку изразени симптоми како што се кашлање и кивање и ослободува помалку вируси (пролевање на вируси) во околината и ќе биде помалку заразна за луѓето без имунитет. Вакцинацијата ја намалува веројатноста за појава на делта инфекција за околу 75%, а истражувањата откриле дека вакцинираните лица, дури и да се заразени, ја пренесуваат инфекцијата за 40% до 50% помалку.

Така, ако се постигне доволно висока стапка на вакцинација, способноста на заразено лице да зарази други драстично ќе се намали. Особено, ќе се намали можноста за инфицирани вакцинирани лица да заразат други вакцинирани лица. Во такви околности, епидемијата најверојатно ќе престане, а лицата изложени на ризик кои не треба да се вакцинираат или се со ослабен имунитет ќе бидат заштитени. Велиме веројатно затоа што тоа уште не е сосема сигурно. Имено, некои модели покажуваат дека пандемијата нема да може да се запре само со вакцинација и закрепнување, туку ќе биде неопходно да се одржат некои нефармаколошки епидемиолошки мерки.

Вакцинацијата ја намалува веројатноста за појава на мутации

Бидејќи вирусите се потешко да се реплицираат кај вакцинираните, дури и ако се заразат, вакцинацијата исто така ја намалува веројатноста за појава на мутации што би можеле да му дадат на вирусот нова предност во ширењето.

Токму високозаразниот делта вид потекнува од Индија, каде што алфа сојот масовно се шири кај слабо вакцинираната популација. Не е точна тезата дека високата покриеност со вакцинација ќе го фаворизира појавувањето на нови варијанти отпорни на вируси. Напротив, вирусите мутираат случајно, без ум и без цел, и меѓу нив на крајот преовладуваат оние кои носат мутации што им овозможува поуспешно да се размножуваат. Ако некои нови варијанти имаат мутации што им овозможуваат да бидат позаразни додека сѐ уште избегнуваат антитела развиени природно или со вакцинација, тие ќе имаат можност да заразат повеќе луѓе, вклучително и имуни, и најуспешно ќе се реплицираат и ќе се шират најбрзо, така што брзо ќе преовладуваат.

Со други зборови, високата вакцинација ја намалува можноста за развој на поопасни соеви, а не ја зголемува.

Ниту, пак, се точни тврдењата дека „САРС-КоВ-2“ е многу сезонски. Ова е потврдено од искуствата што покажаа дека од почетокот на пандемијата се шири многу успешно во различни климатски услови, и во лето и во зима. „САРС-КoВ-2“ засега е само малку сезонски.

Исто така, не е точно дека бројот на хоспитализации и смртни случаи во моментов е намален поради летните услови, односно сезоната на вирусот. Ова се случи главно благодарение на комбинацијата на вакцинација и закрепнување.

Ова е поткрепено со фактот дека бројот на смртни случаи во Русија во последните денови собори рекорди од претходните бранови, иако таму е лето, исто како и во западните делови на Европа (графикон подолу). Проблемот на Русија е што е една од најмалку вакцинираните земји.

Факт е дека морталитетот во моментов може да биде малку помал од бројот на заразени, бидејќи младите без ризик се заразуваат на секаков вид забави, но овој фактор многу брзо ќе се сврти наопаку кога заразените млади луѓе ќе се вратат дома меѓу постарите или болните вакцинирани.

Заблуда е дека од корона починуваат оние на кои и онака им е време да починат

Една од широко распространетите заблуди е дека е сосема во ред за постарите лица, на возраст што одговара на очекуваниот животен век, да умрат од ковид-19 затоа што тие би умреле во секој случај. Логиката е приближно: смртта доаѓа кај секого, и ако некој го доживеал животниот век, тогаш од него се очекува да умре или барем да не живее долго, нели?

Не, погрешно.

Очекуваното траење на животот е поим, односно број кој кажува колку просечно се очекува да живее некој откако ќе се роди. На пример, во повеќе земји оваа бројка е околу 78 години. Но, тој број е 78 затоа што некои луѓе живеат пократко или дури и значително пократко (на пример, оние што умираат од мали сипаници, рак или сообраќајна несреќа пред 30 -годишна возраст), што пак компензира за другите кои живеат подолго, па дури и значително подолго (на пример, оние кои имаат добра генетика и здрав живот, па тие ќе наполнат деведесет или дури сто години).

Токму короната, бидејќи ја зголеми смртноста кај постарите лица, кои, според студијата на италијанските патолози, во просек би живееле уште 10 години без тоа, значително го скрати животниот век во многу земји низ светот.

Интересно и поразително е што британскиот премиер Борис Џонсон се обиде да ја заснова својата политика кон ковид-19 на идејата дека е во ред да се остави вирусот да циркулира за да се заштитат животите на младите, бидејќи само починат само многу старите, тоа и онака би се случило.

Од „Index.hr“ велат за илустрација, во Хрватска има околу 400.000 луѓе постари од 75 години. Ако е нормално луѓето над 75 години да починат од ковид-19 затоа што тоа е приближниот животен век, дали тоа значи дека не треба да трепнеме ако од ковид-19 починат 400.000 луѓе во Хрватска, тоа е цел поголем град?

Вакцинацијата подобро штити од заболување

Исто така, не е точна теза дека имунитетот стекнат со закрепнување е подобар од оној развиен со вакцинација во две дози.

Напротив, неколку студии покажаа дека вакцинацијата создава многу силен и униформиран имунолошки одговор, односно дека го стимулира развојот на многу високи нивоа на антитела кај огромното мнозинство од населението и дека заштитата е поцврста од новите соеви, отколку природната заштита.

Ова е поддржано од студија објавена во престижното списание „Science Translational Medicine“, која покажа дека антителата создадени со вакцинација со „mRNA“ вакцини се врзуваат пошироко во доменот на врзувањето на рецепторот (RBD) на клетките отколку на оние произведени од оваа болест.

Шефот на Американскиот институт за здравство (NIH), Френсис Колинс, истакнува дека ова покажува дека антителата развиени со вакцинација обезбедуваат подобра заштита од можни нови видови од оние предизвикани од закрепнување.

– Овие откритија сугерираат дека природниот имунитет и имунитет генериран од вакцината против „САРС-КоВ-2“ ќе се разликуваат во начинот на препознавање на нови варијанти на вирусот. Носат нови мутации во „РБД“ – вели Колинс.

Од друга страна, имунитетот стекнат преку болест значително варира помеѓу поединците – некои се многу добро заштитени, а некои слабо, а студиите покажуваат дека тој почнува да опаѓа по 6-8 месеци, додека целосно вакцинираните лица имаат добар имунитет по една година, и веројатно подолго.

Конечно, да се потсетиме дека ризикот од несакани ефекти од вакцинацијата е неспоредливо помал од ризикот од болеста. Ова е јасно прикажано на табелата на Европската агенција за лекови (ЕМА), која ги споредува спречените хоспитализации на ковид-19 со ризиците од ретки несакани ефекти на згрутчување на крвта по вакцинацијата, во услови кога веројатноста за инфекција е голема (што може да се појави во четвртиот бран). Инфографикот се базираше на податоци за ефектите на „АстраЗенека“, која има редок несакан ефект од невообичаено згрутчување на крвта (подолу).