Србија го одложи пописот за октомври

Поради пандемијата на вирусот ковид-19, пописот на населението, домаќинствата и становите, спроведен од Републичкото биро за статистика и закажан за во април, ќе се одложи за октомври, беше потврдено за „Политика“ од националниот завод за статистика.

Се проценува дека поради пандемијата, најризични делови од пописот се изборот и обуката на околу 20.000 кандидати за инструктори и попишувачи, како и прибирањето на теренски податоци, затоа што 15.000 попишувачи треба да излезат и да го посетат секој стан и куќа и да го попишат целото население во рок од еден месец.

Ова вклучува лица сместени во домови за стари лица, психијатриски болници, домови за деца без родителска грижа, студенти и ученици во студентски домови и пансиони, мигранти во прифатни центри и други категории на население во колективно сместување кои имаат поголем ризик од инфекција. Поради одложување на пописот, пописот на земјоделството во Србија, кој беше планиран за октомври, ќе се одложи за следната година.

Републичкиот завод за статистика наведува дека при донесувањето на одлуката за одложување на пописот, тие ја имале предвид и препораката на Одделот за статистика на Обединетите нации и Фондот за население при ООН, кои издадоа пакет препораки, во кои како најразумно решение е одложување на пописот. Поради кризата предизвикана од ковид-19, Шкотска и Ирска официјално го одложија планираниот попис во април за април следната година, а другите европски земји разгледуваат различни сценарија за спроведување на пописот што треба да се реализира оваа пролет.

За потсетување, во организацијата на Републичкото биро за статистика, во периодот од 1 до 30 април 2019 година, беше организиран пилот попис, во кој беа опфатени околу 20.000 домаќинства и станови, или околу 50.000 жители во 51 општина и град во Србија.

Главната цел на пилот-пописот беше навремено тестирање на сите методолошки, организациски и ИТ решенија и инструменти кои беа подготвени за редовниот попис во 2021 година.

Резултатите од овој пробен попис покажаа дека секоја трета жена во Србија на возраст од 30 до 34 години нема дете, а секој втор маж на иста возраст е без деца. Демографските статистички податоци покажуваат дека од 2002 до 2019 година, бројот на деца во општата популација се намалил од 16 на 14 проценти, додека бројот на сивокоси граѓани се зголемил од 16 на дури 20 проценти.

Најновите податоци на Републичкото биро за статистика сведочат дека дури 1.436.930 лица постари од 65 години и само 1.064.321 деца на возраст под 15 години живеат во Србија. Преведено на јазикот на статистиката, тоа значи дека секое петто лице е постаро од 65 години, а само секое седмо дете нема повеќе од 15 свеќи на роденденската торта.

Во периодот од 2002 до 2019 година, просечната возраст на населението се зголеми за три години – од 40,2 на 43,3 години, што ја рангира Србија меѓу трите најстари нации во Европа. На зголемувањето на бројот на стари лица секако влијае и продолжувањето на очекуваното траење на животот – податоците покажуваат дека од 2002 до 2019 година, животниот век се зголемил од 72,3 на 75,7 години. Само жителите на Германија, чија просечна возраст е 45,5 години и Италијанците, чие население е во просек 44,4 години, се постари од граѓаните на Србија. Дополнително загрижувачки е фактот дека бројот на жени кои се во плоден период (од 15 до 49 години) е намален за 2,4 проценти, што значи дека генерацијата на жени кои можат да станат мајки станува сè помала.

Првиот „попис на човештвото“ во Србија во 1834 година

Спроведувањето на пописот во Србија има многу долга традиција што може да се следи уште во 1834 година, кога беше спроведен првиот попис во современа смисла на зборот на подрачјето на тогашна Србија. Од тој „попис на човештвото“ до Првата светска војна, пописите се вршеле во просек на секои пет години. Во периодот помеѓу двете светски војни биле спроведени само два пописа во Југославија – во 1921 и 1931 година, а пописот планиран за 1941 година не бил спроведен поради избувнувањето на Втората светска војна. Податоците покажуваат дека во 1948 година т.н. скратен попис, а веќе во 1953 година е првиот целосен повоен попис. Почнувајќи со пописот од 1961 година, во согласност со препораките на Обединетите нации, пописите се спроведуваат на секои десет години – 1961, 1971, 1981, 1991 и 2002 година.