ШТО ЈА ПРЕДИЗВИКА КРИЗАТА СО ГАС ВО ЕВРОПА? „Зелената“ ЕУ, јагленот и рускиот „Северен поток 2“

Европа сака да биде зелена, па не само што го исфрла јагленот, туку и самата се откажа од речиси 20 отсто од домашното производство на гас, енергенсот на кој се загреваат најголем дел од европските домови, а чиишто цени ќе експлодираат оваа зима, повлекувајќи ја со себе цената на струјата и на основните продукти за живот. Што ја предизвика кризата? Рускиот „рулет“ со цевката на „Северен Поток 2“ и растот на Кина и азиските економии се едни од главните причини, пишува Фајненшл Тајмс.

Цените на гасот растат поради олабавените ковид-мерки

Цените на природниот гас се зголемуваат во Европа бидејќи побарувачката се зголемува на глобално ниво. Иако ова се случува со повеќето стоки, тоа е поголем проблем со природниот гас, пишува ЕуроЊуз.

Тоа се должи на глобалното економско закрепнување на земјите кои сега ги укинуваат ковид-мерките и целосно ги отвораат своите економии. Пазарите почнуваат да се натпреваруваат бидејќи побарувачката расте по шокот од пандемијата.

– Се наоѓате во област каде побарувачката се врати, а од друга страна, понудата е поограничена – рече Тиери Брос, експерт за енергија и професор на „Sciences Po Paris“.

Европа воведе „зелени економии“, јагленот го снема

Транзицијата кон почиста енергија, како што се ветерот и сонцето, имаше ефект на зголемување на побарувачката за гас – често гледано од индустријата како среднорочно „премостувачко гориво“ помеѓу ерата на јаглеводородите и обновливите извори на енергија.

Но, долгорочната цел за создавање зелени или т.н. „нето нула“ економии во Обединетото Кралство и во Европа, исто така, ја намали подготвеноста на инвеститорите да вложат пари за развој на резерви на фосилно гориво за кои веруваат дека би можело да биде во голема мера застарено за 30 години.

Во меѓувреме, домашните испораки на гас во Европа, кои се ниски поради деценискиот брз развој, се намалија за 30 отсто во последните 10 години.

Европа свесно го намали производството на гас за 20 отсто?!

Плус, Европа го намалува домашното производство на природен гас. Најдобриот домашен европски производител на природен гас, Холандија, почна постепено да го укинува нивното главно гасно поле Гронинген во 2018 година.

Процентот на работен гас во складиштето сега е 74 отсто во Европа, во споредба со ова време минатата година кога беше 94 отсто, според податоците на Гас Инфраструктура Европа.

– Големата загриженост на пазарот е што нивото на складирање на гас во Европа е пониско од вообичаеното во овој период од годината. Не сме подготвени, добро подготвени да се движиме во зимската сезона, а тоа е системот за греење, не? Значи, тоа е загриженоста што ги зголемува цените – вели Симон Таљапитра, економист од Брисел.

Европа сака повеќе гас, затоа што го исфрла јагленот

„Европа гледа совршена бура на својот пазар на природен гас“ поради комбинација на фактори и од страната на понудата и од побарувачката. Побарувачката е зголемена поради неколку причини, велат експертите, вклучително и дека Европа имаше постудена зима, па луѓето ги грееа своите домови подолго од вообичаено.

Тоа, заедно со постепеното исфрлање на јагленот и лошата година за производство на ветер, ја зголеми потребата за природен гас. Исто така, има неколку проблеми со понудата на гасот. Еден од нив е дека полињата со нафта и гас за време на кризата со коронавирусот послабо беа одржувани, што доведе до помалку инвестиции во годината.

Русија ќе ѝ даде гас на Европа, но сака нешто за возврат

Имаше загриженост дека Русија би можела да ја искористи кризата за да лобира новозавршениот гасовод „Северен тек 2“ да се вклучи со тоа што нема да испраќа повеќе природен гас за складирање во Европа.

Русија беше најголемиот извозник на природен гас во Европската унија во 2019 и 2020 година, што претставуваше повеќе од 40 отсто од увозот во ЕУ.

Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА) соопшти дека рускиот извоз во ЕУ е намален во однос на нивото од 2019 година и дека „Русија може да стори повеќе за да ја зголеми достапноста на гас во Европа и да обезбеди складирање да биде исполнето на соодветно ниво како подготовка за претстојната зимска грејна сезона“.

Четириесет членови на Европскиот парламент неодамна ја повикаа Комисијата да започне истрага за тоа дали „Газпром“ го задржува природниот гас за да го поттикне одобрувањето на гасоводот „Северен тек 2“.

Портпаролот на Кремљ во средината на септември рече дека пуштањето во употреба на новиот гасовод „суштински ќе ја избалансира“ цената на природниот гас во Европа, што дополнително ги зголеми сомневањата дека Русија би можела намерно да го задржува гасот.

Но, некои експерти велат дека „Газпром“ не го прекршил договорот и исто така мора да го почитува пазарниот удел од 40 отсто во Европа за да го одржи системот конкурентен.

Гасот исто така загадува, индустријата е лицемерна

Индустријата за гас е критикувана дека е неискрена. Додека произведува околу половина од CO₂ на јагленот кога се согорува, емисиите на метан – уште помоќен стакленички гас – се ослободуваат за време на екстракција и транспорт и се под зголемена контрола. Француската енергетска компанија Engie се повлече од американскиот договор за ЛНГ оваа година, наводно под притисок на француската влада поради загриженоста за метанот.

– Енергијата треба да биде прифатлива, сигурна и чиста, а гасната индустрија се бори на сите три фронта во моментов – вели Хенинг Глојштајн од консултантското биро „ЕвроАзија груп“.

Надежта е дека ако индустријата се справи со емисиите на метан, како што ветија многу компании, таа сè уште може да игра улога. Но, Меѓународната унија за гас сака владите да размислуваат посилно за политиките – од ограничувања за дупчење во САД до одложувања за лиценцирање во Обединетото Кралство – тие веруваат дека ја оштетиле способноста на индустријата да го одржува светот добро снабден.