Рама 4: Мануал за долгорочно политичко доминирање

Во новиот состав на Владата „Рама 4“, ниту едно назначување не изгледа случајно или надвор од очекувањата. Напротив, секоја одлука е внимателно конципирана да ги рефлектира не само тековните потреби на администрацијата, туку и стратешката ориентација на Социјалистичката партија кон иднината.

Рама 4 ја покажува јасната стратегија: искуство и политичка лојалност се во фокусот на составот на кабинетот. Така назначувањата не се изненадувања, туку резултат на внимателно балансирање меѓу зајакнување на партискиот контрол и реалните предизвици што државата ги има. Владата е претставена како врв на искуството, формулирана од самиот Премиер како „Влада со 12 години искуство“.

Овој пристап покажува дека за Рама, владата не е само извршен орган, туку инструмент за консолидирање и одржување на политичкото влијание на СС (Социјалистичката партија) на долгорочен план. Изборите во кабинетот се јасен сигнал дека партијата ќе продолжи да ја поддржува својата верна база, додека настојува да ја зацврсти контролата на клучните позиции за да ги менаџира идните внатрешни трансформации и предизвици.

Врз основа на тоа, оваа влада е рефлексија на моменталната состојба на Социјалистичката партија: консолидирана сила, со искуство и силно влијание, но принудена да најде нови начини да се обнови и да одговори на барањата во едно општество што се менува брзо. Бидејќи во секој политички систем што поминал долг циклус на владеење, потребата за самообнова не е само нормална, туку неопходна.

Еди Рама без сомнение е една од најзначајните и најконтроверзни фигури во албанската политика во последните години. Со своето долгорочно искуство, можно е Рама постепено да се премести кон по-стратешка улога во СС, фокусирајќи се на политичкото раководство на партијата и менторство за новата генерација. Во тоа сценарио, тој може да има големо влијание, без да биде нужно на чело на владата.

Предлогот за намалување на бројот на пратеници во парламентот, од 140 на 101, изгледа на прв поглед како обид за зголемување на ефикасноста и намалување на трошоците за функционирање на институциите. Но, во реалност, овој чекор има пошироки и стратешки димензии на политичката сцена — тој не е само парламентарна реформа, туку ново поглавје во монополизирање на власта од страна на Социјалистичката партија.

Помал парламент и по-централизирана власт може да се претворат во намалување на реалното претставување на граѓаните, особено во помалите заедници и периферните региони. Ова ризикува да создаде демократија помалку претставничка и повеќе зависна од интересите на моќните политички групи, каде што алтернативните политички опции и новите партии немаат простор за се појават.

Во оваа игра, разбранета и ослабена опозиција служи како „политичка трупа“, која се користи за легитимирање на демократската конкуренција и за оправдување на доминацијата на СС. Ова му дава на Рама можност да го продолжи доминирањето, претставувајќи себе си како гарант за стабилноста пред опозиција која повеќе е симболична отколку реална.

Кога премиерот сака, политичките игри му стануваат центар – преместување на вниманието, стратегија на отворање нови теми. Во ерата на дигитализација и вештачка интелигенција, тој ја најде совршената формула за „управување“ на јавните набавки: создавање на министерка „AI“ која ќе контролира сè. Овој „совршен систем“, без човечки емоции и одложувања, се претставува како решението кое ќе направи повеќе од SPAK (Специјално јавно обвинителство против корупција и организиран криминал) или можеби ќе ја олесни работата на истото, откривајќи грешки и слабости што SPAK можеби ги пропуштил.

Во еден ироничен сценарио, оваа министерка „AI“ и SPAK ќе соработуваат реципрочно за да ги откријат грешките еден на друг, создавајќи мрежа на контрола која, наместо брза и праведна правда, може да се претвори во игра на меѓусебни обвинувања и пречки.

И додека јавноста уште чека резултати од Специјалното јавно обвинителство против корупција и организиран криминал, Рама премина на ново ниво: ја замени правдата со софтвер. И единствениот што треба да биде казнет, според оваа логика, е „Диела“ (AI министерка) на интернет – критичкиот глас што сепак се осудува да зборува.

Рама ја разбира една голема вистина на модерното време: не треба да го гушиш гласот на правдата со сила; доволно е да го замениш со систем што изгледа познат, побрз и попрофесионален. И така, одговорноста исчезнува, транспарентноста останува фасада, а правдата се претвора во процес што не суди, туку само „набрава“ податоци.

Она што сè уште и недостасува на Албанија е отчетност, институционалност, политички реализам со вистинска совест. Владата „Рама 4“ има луксуз што многумина во регионот не го поседуваат — време и искуство. Сега треба да покаже дека знае да слуша, да се подобрува и да создаде вистинска промена, не само симболична. Зашто кога владееш една деценија, веќе не се судиш за ветувањата, туку за траговите што ги остави.