„Операција Бугари“

Не верувам дека некој денес може да предвиди како историјата ќе го идентификува „развојот“ на Македонија по 1991та година и со која/каква терминологија ќе се служи. Ако, на пример, една група геолози тврди дека во историјата на планетата Земја по 1950 година треба да се воведе нова епоха – таканаречена антропоцен – како ли ние ќе го „крстиме“ овој наш (нов) период од последниве три децении? Период исполнет со автократија односно квазидемократија, криминална политократија, коруптивен (нео)либерализам… како? Зашто, како што вели геологот Колин Вотерс (професор на Универзитетот во Лестер), „Кога осум милијарди луѓе имаат влијание на планетата, сигурно ќе има последици“, тогаш, преведено на наш локален терен, ако со една земја цели три децении владеат исти автократски кримогени структури, тогаш сигурно (ќе) има несогледливи последици по таа земја.

Дали денес, со т.н. „Операција Бугари“, сме на прагот на завршницата на овој негативен циклус, а пред потенцијална историска провалија? Односно дали овие локални партократски коруптивни мафии со нивниот евроинтегративен „план“ ќе успеат да превладеат и да ја втурнат земјата во нова, непредвидлива „епоха“ на историски, идентитетски, културни турбуленции со неизвесен крај? Зашто, сѐ укажува на катастрофално неповолен развоен процес во сите области: во економијата низ диктатот на една групичка олигарси сконцентрирани во Стопанската комора кои меѓусебно си делат „историски“ квалификативи и епитети; во политиката, со цикличната трипартитна криминална коалиција којашто ги концентрира владејачките механизми во рацете на мали групи политиканти; во образованието, со полуписмените (не само) албански министри и нивните „реформи“ кои од лектирите ги бришат дури и „Црно семе“ и „Црнила“; во културата со необјаснивиот ретрограден процес што ништи сѐ што оваа култура успеала да создаде низ децениите, па дури и вековите… итн.

И токму со таков претежок багаж еден грст неспособни политиканти ја турка земјата во нова „операција“ пред (наводно) последниот евротунел, со нејасна видливост и ризични чекори, со скриени агенди, со лаги и манипулации, со тукуречи комплетно разнебитено општество и распаднат државен систем. И со крајно дискутабилен и неизвесен расплет на нештата пред нов историски амбис.

Затоа, впрочем, македонскиот граѓанин никогаш нема да може да ги разбере оваа власт и начинот на нејзиното чекорење кон ЕУ во изминативе пет-шест години. Дури ни „запалените“ членови на социјалдемократскиот сојуз (малите букви се одраз на реномето на оваа партија денес!), освен онаа (сепак) малубројна лукративна врхушка, веќе не им веруваат. Историјата секако ќе се обиде да ги анализира контроверзите на овој период бидејќи тоа е основата на нејзината работата, но тешко дека во блиска иднина и таа ќе може да даде позитивно објаснување на ваквите процеси и конфликтните случувања во државата на нејзиниот евроинтегративен пат.

Зошто? Затоа што историјата главно оперира со рационални елементи, а власт којашто ги игнорира врвните научни институции во земјата, којашто не комуницира, или дебатира, со луѓе со аргументирано спротивни мислења за нејзините постапки, власт којашто не сака да ги земе предвид ни добронамерните странски експертски мислења…, е нерационална, самозадоволна, тврдоглава, дилетантска, политикантска власт. Оваа власт е таква власт! Овој грст приучени политиканти смета дека е попаметен и од цела МАНУ, УКИМ, стручни институти, експерти за разни области…, стручноста и компетентноста ги заменува со лаги, манипулации, притисоци, заплашувања…, сѐ со цел да им удоволи на странските партнери што ги одржуваат на власт.

Па дури и тие, во дадени мигови, укажуваат дека земјата се наоѓа пред „тешки одлуки“ (Ескобар, Шоле и др.), но за нашава збирштина неуки ликови ништо не е тешко и неизводливо. Нема цена што тие не би ја платиле. А впрочем, каде инаку би биле безмалу сите до еден од овие аматери заседнати на раководните позиции, сите до еден нестручни и компетентни за работата што треба да ја извршуваат? И кој друг воопшто би ги вработил и би им дал такви плати и бенефиции? Но тоа е само едно прозаично објаснување. Има и други, многу потешки.

Како и да е, пуштањето во собраниска процедура на крајно магловитите уставни измени како почеток на „Операцијата Бугари“ сведочи токму за таа тврдоглавост и инает, за безобѕирноста и безобразноста да се игнорираат сите компетентни предупредувања за можните долгорочни последици по државата, јазикот, културата, историјата…, за потенцијалната провалија што чека на крајот на патот. Дури никој и не прашува што сака да каже Ескобар со зборовите „тешка одлука“? Што би било толку тешко во еден ефемерен гест на прифаќање на претставници на неколку народи во Уставот? Зошто би било „тешко“ за нас прифаќањето на делови од хрватскиот, црногорскиот, бошњачкиот… и не знам кој сѐ друг народ во македонскиот Устав? Или и Ескобар, но и многумина други, под „тешко“ го подразбираат внесувањето на Бугарите во Уставот? Но, повторно: зошто никој не објаснува во што е тешкотијата со Бугарите во македонскиот Устав? И зошто нашиве сезнајковци кои така слепо ни ја подметнуваат таа „тешкотија“ не го објаснат тоа туку канат високи ЕУ ликови да ја убедуваат јавноста дека „тешкото“ е всушност – лесно?!

Секако, првата тешка „станица“ во претстојната уставна битка е прашањето: зошто воопшто Бугарите во Уставот? Само заради тоа што некој зевзек потпишал дека тоа лесно ќе го реализира? Има (пре)многу причини зошто нормални политичари во Македонија не би се согласиле на овој услов. Особено заради фактот што тој потег крие потенцијални несогледливи последици по иднината на земјата. Но за нив е доволно пишувано. Ако пак, сепак, тоа бил услов без којшто не се можело – иако тоа прозвучува прилично наивно, да не речам детски – тогаш: зошто Бугарите баш во преамбулата на Уставот?

И за тоа беше опширно пишувано, особено од Бранко Геровски, кој (изгледа залудно) понуди неколку други можни варијанти на решавање на тоа прашање. Ниту едно не беше ни коментирано, уште помалку прифатено од власта. Тие, изгледа, знаат подобро. Затоа, некој токму од оваа власт – Пендаровски, Ковачевски, Маричиќ, Османи…, па и сите во Владата поименично, но и оној Ѓорѓиев како нивен исторически фаворит – би требало конечно да одговори: ако во преамбулата на македонскиот Устав се наведуваат народи односно делови на народи кои ја преземале „(…) одговорноста за сегашноста и иднината на нивната татковина, свесни и благодарни на своите предци за жртвите и посветеноста во нивните заложби и борба за создавање самостојна и суверена држава Северна Македонија (…)“, дали додавањето на „дел од бугарскиот народ“ токму во таквата Преамбула значи дека и тие дале жртви и биле посветени на борбата „за создавање самостојна и суверена држава Северна Македонија“?

Кој од спомнатите, или можеби некој од Комисијата за уставни измени на чело со „историчарката“ Цаца Николовска, може да потврди дека тоа одговара на историските факти, а особено дека таквата историска лага веќе во блиска иднина нема да генерира редица нови („оправдани“) барања од страна на Бугарија во однос на Македонија? Зашто ако, на пример, дел од бугарскиот народ навистина – па нека е и само на уставна хартија! – бил посветен на борбата за создавањето самостојна и суверена македонска држава, нели тоа го прави бугарскиот народ, или неговиот дел во Македонија, државотворен народ? И што тогаш останува од македонската историја 1941-45, па и претходно, и кој тоа од спомнатите личности е подготвен јавно да ја преземе, но и образложи, таа одговорност?

Непромисленоста на ветувањата и опфатот на целава „Операција Бугарија“ понатаму води низ други историски Сцили и Харибди, повторно безобразно негирани и криени од јавноста. Но за тоа во следната прилика.

П.С.

А во контекстот на преземањето одговорност апропо уставните измени, јавноста би морала да бара соодветно објаснување особено и од членовите на Комисијата за уставни измени: Цаца Николовска, Цветанка Иванова, Соња Мираковска, Нано Ружин, Христа Најданов, Темелко Ристески, Александар Спасов и Драган Тилев. Да, ги наведувам само претставници од македонската етничка заедница бидејќи тие се, прво, мнозинство во Комисијата, и второ, тие подобро би требале да знаат во каква историска „операција“ ја втурнуваат земјата!

Но тие, еден убав ден, ќе мора да одговорат и на неколку други суштински прашања: дали навистина можат да се носат вакви „деликатни“ уставни измени без политички консензус помеѓу сите партии застапени во Собранието; кој/каков е нивниот кредибилитет (освен на еден,двајца) да се впуштаат во уставни процедури; кои/какви се нивните компетенции да се плеткаат во сензитивни историски прашања… итн?