„Мајката на сите пандемии“: Шпанската треска всушност никогаш навистина не заврши

Незамисливи 50 до 100 милиони луѓе ширум светот починале за време на пандемијата на грип од 1918-1919 година, познат како „шпански грип“. Тоа беше најсмртоносната пандемија од „Црната смрт“ и редок вирус на грип кој ги погоди и младите и здравите. Во Соединетите држави, пандемијата на грип од 1918 година го намали просечниот животен век за 12 години, пишува „History.com“.

Уште поневообичаено е што шпанскиот грип, велат експертите за заразни болести, никогаш навистина не исчезнал. Откако заразил околу 500 милиони луѓе ширум светот во 1918 и 1919 година (третина од глобалното население), вирусот „Х1Н1“, што го предизвика шпанскиот грип, се повлече во позадина и остана таму како редовен сезонски грип.

Директните потомци на овој грип, во комбинација со птичји или свински грип, кои создадоа нови моќни соеви, што само се случија во 1957, 1968 и 2009 година. Оние подоцнежни епидемии на групи однесоа дополнителни животи, а вирусот од 1918 година се здоби со одвратна титула „мајката на сите пандемии“.

Три бранови на смртоносниот вирус

Џефри Тубернбергер беше дел од пионерскиот научен тим кој прв го изолираше и секвенционираше геномот на вирусот на грип кон крајот на 90-тите. Макотрпниот процес вклучуваше вадење на вирусната „РНК“ од примероци на бели дробови земени од американски војници кои починаа од грип во 1918 година со едно сочувано белодробно крило старо скоро 100 години.

Сега шеф на Одделот за вирусна патогенеза и еволуција на Националниот институт за здравство (NIH), Тубенбергер објаснува дека генетските анализи на грипот од 1918 година укажуваат на тоа дека тој започнал како птичји грип и претставувал сосема нов вирусен сој кога преминал на луѓето непосредно пред 1918 година.

Пандемијата се случи во три различни бранови во период од 12 месеци. Првпат се појави во пролетта 1918 година во Северна Америка и Европа, претежно во рововите во Првата светска војна, а потоа повторно се појави во најсмртоносната форма есента истата година, убивајќи десетици милиони луѓе ширум светот од септември до ноември. Последниот бран ги зафати Австралија, САД и Европа кон крајот на зимата и пролетта 1919 година.

Но, дали тој грип едноставно „исчезна“ по третиот бран? Апсолутно не, вели Тубенбергер.

Сезонски грип

Бидејќи целиот свет бил изложен на вирусот и поради тоа развил природен имунитет против него, вирусот од 1918 година започнал да мутира и да се развива. Малку изменетите верзии на грипот се појавија во зимата 1919-1920 година и 1920-1921 година, но беа далеку помалку смртоносни и тешко може да се разликуваат од сезонскиот грип.

Она што навистина изгледа неверојатно, според генетската анализа, е дека истиот нов вид грип од 1918 година се чини дека е директен предок на секој сезонски и пандемски грип што го имавме во текот на минатиот век.

– Сè уште можете да најдете генетски траги на вирусот од 1918 година во сезонскиот грип што циркулира денес. Секоја единствена човечка инфекција со грип А во последните 102 години потекнува од една инфекција со грип од 1918 година – додава научникот.

Добредојдовте во ерата на пандемии

Пандемијата на грип од 1918 година беше најсмртоносна досега, но не единствена што се квалификуваше како пандемија. Дури и со појавата на првите вакцини против грип по Втората светска војна, вирусот на грип се покажа способен за некои неочекувани и смртоносни генетски трикови.

За време на нормалната сезона на грип, научниците за вакцини можат да ги следат најактивните вирусни соеви и да произведат вакцина која штити од промени во вирусот, но се случува вирусните гени од животинското царство да влезат во смесата.

– Ако едно животно е заразено со два различни вирусни грип истовремено, можеби едното од птица, а другото од човек, тие гени можат да се мешаат и да се совпаѓаат за да создадат вирус на целосно ниво што никогаш порано не постоел – рече Тубенбергер.

Тоа се случи во 1957 година, кога вирусот на грип од 1918 година, што е вирусот „Х1Н1“, ги замени гените со друга грип, давајќи ни ја пандемијата „Х2Н2“, која однесе милиони животи ширум светот. Тоа беше повторено во 1968 година со создавањето на таканаречениот вирус „Х3Н2“ – „хонгконгшки грип“, при што починаа уште еден милион луѓе.

Таканаречената пандемија на „свински грип“ од 2009 година има уште подлабоко минато. Кога луѓето се заразија со пандемискиот грип во 1918 година, што првично беше приказна, беше пренесен на свињите.

– Сè уште живееме во она што јас би ја нарекол ера на пандемијата од 1918. Веќе трае 102 години и не знаеме колку долго ќе трае – рече Тубенбергер.