КОЈ Е ПОСИЛЕН – ИЗРАЕЛСКИТЕ АВИОНИ ИЛИ ИРАНСКИТЕ РАКЕТНИ СИСТЕМИ? Анализа на потенцијалите на двете завојувани страни

На 13 јуни, во раните утрински часови, небото над Техеран ненадејно беше осветлено од блесокот на десетици експлозии. Во операцијата наречена „Rising Lion“, Израел започна масовен воздушен напад врз иранските нуклеарни постројки и воени центри. Оваа најголема израелска воена акција во последната деценија предизвика нов, опасен пресврт во долготрајниот судир меѓу двете држави.

Молневит напад и неефикасна иранска контра

„Израел нема да дозволи Иран да поседува нуклеарно оружје. Ова е битка за нашиот опстанок“, изјави премиерот Бенјамин Нетанјаху непосредно по почетокот на нападите.

Нападот траеше неколку часа и вклучи над 200 авиони, вклучувајќи ги најсовремените ловци F-35, како и беспилотни летала од типот Heron и Delilah. Израелските авиони уништија четири руски противвоздушни системи С-300, позиционирани во близина на важниот нуклеарен комплекс во Натанц. Иранската страна призна дека во нападите загинале неколку високи воени команданти, меѓу нив и шефот на иранската Револуционерна гарда, генерал Хосеин Салами.

„Одговорот на Иран ќе биде жесток и немилосрден. Израел ќе плати висока цена за овој чин на агресија“, порача врховниот лидер на Иран, Али Хамнеи, кој исто така најави целосно повлекување на Техеран од нуклеарните преговори со Западот.

Иранската контра-офанзива дојде брзо, но не беше многу ефикасна. Близу 100 ирански дронови Shahed беа лансирани кон Израел, но огромното мнозинство од нив беа пресретнати и уништени од страна на израелската воздушна одбрана, особено системот Iron Dome.

САД вознемирени, земјите во Заливот воздржани

САД останаа претпазливи во првата фаза од конфликтот. Американскиот претседател Доналд Трамп, кој изрази критики за операцијата поради можноста за ескалација, сепак потврди дека САД го поддржуваат правото на Израел да се брани.

„Никогаш нема да дозволиме на Иран да ги користи своите нуклеарни капацитети за агресија против нашите сојузници. Подготвени сме да реагираме доколку Иран ги загрози нашите интереси“, изјави Трамп.

Регионалните сили како Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати повикаа на воздржаност, плашејќи се од поширок конфликт кој би можел сериозно да ја наруши стабилноста во Персискиот залив. Истовремено, економските пазари реагираа бурно – цената на нафтата скокна за скоро 15 проценти веднаш по првите вести за нападот.

Арсеналите на Израел и на Иран

Израел, иако релативно мала држава, поседува исклучително модерна и високо обучена армија. Неговите воздушни сили располагаат со напредните ловци F-15, F-16 и најсовремените F-35, кои имаат капацитет за стелт операции и можат да избегнат радарски системи. Дополнително, Израел располага со широк арсенал на дронови, меѓу кои Heron и Delilah, кои се користат за прецизни удари. Воздушната одбрана на Израел е меѓу најдобрите во светот, со системи како Iron Dome, David’s Sling и Arrow, кои имаат за цел да неутрализираат закани од воздух.

Од другата страна, Иран располага со еден од најголемите арсенали на балистички ракети на Блискиот исток, меѓу кои Shahab-3, Ghadr-1 и Khorramshahr, со дострел до 2500 километри. Иранската војска има и брзо растечка флота на напредни дронови, како Mohajer-10 и Shahed, кои имаат потенцијал да ги загрозат израелските цели на значајна дистанца. Меѓутоа, нивната воздухопловна моќ е ограничена, особено во однос на модерната израелска авијација.

Заканата на Али Хамнеи

„Одговорот на Иран ќе биде жесток и немилосрден. Израел ќе плати висока цена за овој чин на агресија“, порача врховниот лидер на Иран, Али Хамнеи, кој исто така најави целосно повлекување на Техеран од нуклеарните преговори со Западот.

Аналитичарите предупредуваат дека ова може да биде само почеток на подолга војна. Израел поседува воздушна супериорност и одлични разузнавачки капацитети, додека Иран располага со огромен арсенал на балистички ракети, кои досега не беа целосно активирани.

Што ако Иран се одлучи на масивен ракетен напад?

„Ако Иран се одлучи за масивен ракетен напад, ситуацијата ќе стане многу комплицирана. Израел е подготвен, но секој нов чекор носи и нов ризик“, вели пензионираниот генерал Амос Јадлин, поранешен началник на израелското воено разузнавање.

Светот со нетрпение чека следните потези на двете страни. Ќе биде ли ова уште една кратка, интензивна криза, или се наоѓаме на прагот на долготрајна, регионална војна – засега никој не може со сигурност да предвиди.