КАКО ВЛИЈААТ ВИСОКИТЕ ТЕМПЕРАТУРИ НА НАС? На ризик се најмладите, најстарите и оние со кардиоваскуларни болести

Професорот д-р Томислав М. Јовановиќ, клинички физиолог, за порталот Н1 објаснува како да се справиме со високите температури и што тие му прават на нашето тело. Тој вели дека во нашиот организам се вклучуваат неколку „аларми“, а дека најранливи се малите деца и старите лица, како и дебелите и лицата со кардиоваскуларни проблеми.

– Кардиоваскуларните функции се менуваат. Се јавува силна вазодилатација на крвните садови, првенствено во кожата, со отворање специјални крвни садови присутни во кожата, а не во сите нејзини делови, т.н. артериски и венски анастомози. Така, големата количина на крв присутна во кожата, значително над нејзините потреби, прави голема површина за размена на вишокот топлина во телото со надворешната средина. Ова го активира процесот на потење, спроводливост и испарување – вели тој.

Зголемено потење, пад на крвниот притисок

Како резултат на тоа, додава докторот, доаѓа до пад на крвниот притисок со активирање на регулаторните механизми со цел да се спречи намалувањето на протокот на крв, пред сѐ во мозокот, а потоа и во другите витални органи. Има и зголемување на отчукувањата на срцето.

– За секој час престој во екстремни температурни услови, околу 0,7 литри вода богата со натриум се губи преку потење. Губењето на сол предизвикува хормонален механизам за спречување на губење на натриум, а во процесот на аклиматизација на висока амбиентална температура, се јавува намалување на количината на натриум во потта – вели тој.

Тој додава дека „покрај механизмот на жед и вода за пиење, хипоталамусот и оската на хипофизата влијаат и на функцијата на бубрезите“.

– Процесот на испарување директно зависи од влажноста на околината. Високата влажност при висока температура ја намалува стапката на испарување зголемувајќи ја количината на пот која може да се зголеми до 2 литри на час поминат на висока температура. Брзото дишење создадено во овие услови, исто така, ја зголемува количината на водена пареа исфрлена со дишењето како начин за губење на топлина. Намален циркулационен волумен, заедно со фактот познат од физиката дека со зголемување на телесната температура се намалува количината на достапниот кислород во крвта и во ткивата – посочува докторката.

За 10 дена телото се навикнува?

Д-р Јовановиќ забележува дека по десет дена престој во средина со екстремни температури, телото се прилагодува и доаѓа до евидентно намалување на симптомите регистрирани на почетокот.

– Намалувањето на количината на вода во организмот со зголемување на нејзината загуба за да се ослободи вишокот топлина и да се спречи прегревање на телото го намалува капацитетот на терморегулација со појава на главоболки и непријатности – нагласува тој.

Главоболка, немир, губење на свеста

Зголемувањето на телесната температура до вредност од 41 степен по Целзиус создава сериозни проблеми.

– Интензитетот на главоболката се зголемува, непријатноста преминува во психомоторен немир и дополнително зголемување на температурата со изразена тахикардија и парадоксално бледило на кожата и појава на колапс и губење на свеста со појава на конвулзии. Третманот на оваа состојба е да се отстрани од местото на директно изложување на сончевите зраци во вентилиран простор и да се наполни течноста. Во опасни по живот состојби може да се администрира и парентерално – посочува тој.

Внимавајте што јадете и како се облекувате

Одговарајќи на прашањето како да се спречат негативните појави, д-р Јовановиќ нагласува дека е неопходно да се избегнат директните ефекти на сончевите зраци и изложувањето на високи температури.

– Исто така, со носење соодветна облека која не предизвикува потење, која е добар спроводник на топлината и обезбедува непречено испарување на потта (лесен памук и други природни материјали). Прилагодете ја исхраната на висока температура, без сол, лесни оброци без храна која има висок термодинамички ефект и која дополнително бара зголемен проток на крв во дигестивниот тракт, со значително поголем внес на течности кој мора да биде нешто поголем од обемот на загубата – забележува тој.

Кога станува збор за внесот на вода, лекарот препорачува чиста вода, вода од чешма или минерална вода во шишиња.

– Ако ги земеме предвид горенаведените податоци за обемот на загубата, со додавање на загуба на вода преку бубрезите преку урината, што е задолжително заради зачувување на функцијата на бубрезите (ендогена вода и вода per os да произведуваат минимум 1,5 л урина во текот на денот) и преку столицата, тогаш бројките се околу два до три литри дневно, земајќи го предвид внесот на вода преку храната. Овошје, зеленчук и храна за оброци (супи, чорби) – нагласува д-р Јовановиќ.

На ризик се најмладите, најстарите и болните

За време на „тропските“ денови особено се изложени на ризик децата, постарите лица, лицата со кардиоваскуларни заболувања и дебелите.

Зборувајќи за внесот на вода, тој вели дека пред изложување на високи температури, „надвор од чувството на жед“, потребно е да се испие најмалку две чаши вода (2х200мл).

– Амбиентална вода во услови на живеење полека во мали голтки (пред хидратација), земете со себе разладена вода или во општествено оправдани услови користете вода изладена на температура од 12-15 степени Целзиусови, пијте во големи голтки или често во мали количини за да се елиминира чувство на жед со навлажнување на усната шуплина и фаринксот со хипосмолично ладна течност (хидратација), и секако, по отстранувањето од влијанието на високата температура, внесете вода додека чувството на жед не се угасне со истата температура на водата (рехидратација) – вели тој.

Меѓу многуте забелешки, важно е да се истакне дека загубата на вода, во малку помала мера, се јавува и при престој во вода, рекреативно или натпреварувачки (на пример, ватерполистите губат околу 2 литри вода за еден натпревар ), и секако во затворен простор со климатизиран или без клима уред, вели д-р Јовановиќ.

Чувајте ги децата од јако сонце

Кога станува збор за децата, и покрај фактот што процентот на вода е значително поголем од оној кај возрасните, односот помеѓу површината на телото и телесната маса (тежина) специфична за најраните возрасти го забрзува губењето на водата, механизмите за терморегулација се сè уште незрели и чувствителноста на централниот нервен систем е значително поголема при покачена температура.

– Затоа родителите се должни да ги спречат децата, особено во најраната возраст, од директно изложување на сончеви зраци или да бидат во средина со висока температура со постојана хидратација и соодветна исхрана – посочува докторот и напоменува дека чувството на жед е поизразено на оваа возраст.

Постарите луѓе имаат помала жед

Постарите луѓе, додава тој, се карактеризираат со голем број поврзани болести, значително помал процент на содржина на вода (намалувањето на количината на вода е пресуден фактор за стареење) и значително пониско ниво на чувство на жед.

– Доколку на тоа се додаде и социјалниот елемент, тогаш на старите лица треба да им се советува да пијат чаша вода во секоја прилика, па дури и да ја згаснат жедта. „Тахикардијата, нарушувањето на срцевиот ритам, намалениот проток на крв и ниво на оксигенација може да предизвикаат сериозни кардиоваскуларни проблеми, често фатални – предупредува тој.

Масното ткиво кај дебелите луѓе е сиромашно со вода, па затоа процентот на вода кај овие луѓе е значително помал.

– Тоа значи дека загубата на вода во помала мера може да предизвика сериозни до фатални последици кои, за жал, често се случуваат. Ако на тоа се додаде и фактот за начинот на живот на дебелите луѓе (храна и пијалок), проблемот е поизразен – посочува докторката.