БАДИЈАЛА НЕ ПУШИШ ЦИГАРИ АКО ДРЕМЕШ НА ИНСТАГРАМ Зависноста од социјалните мрежи е „болест на 21 век“

Огромната популарност на социјалните мрежи во последните 10 години доведе до тоа компаниите кои се зад нив да станат глобални играчи во технолошкиот бизнис, со вредност измерена во стотици милијарди долари. Исто така, нивните основачи и директори станаа глобални sвезди, како што се холивудските актери, сето тоа благодарение на нашите објави и лајкови.

Инстаграм првично беше апликација исклучиво за фотографии и достапна само за Ајфон и Ајпад. Како што се додаваа нови функции со текот на времето, така и бројот на корисници растеше, па во 2012 година беше лансирана верзија за уреди со Андроид. Набргу потоа, Фејсбук го купи Инстаграм, но не со намера да ги подобри фотографските вештини на корисниците, туку да им „сервира“ голем број реклами, секој ден, објави Ал Џезира.

Инстаграм е ТВ од 21 век

Кога телевизијата се појавила во годините по Втората светска војна, малку семејства навистина можеле да си го дозволат тоа. Европа и САД се опоравувале од пустошот кој го оставила војната, па дури и едно обично радио било знак за „успех“ и удобен живот. Покрај тоа, голем број домаќинства немале електрична енергија за такви „иновации“ во домаќинството, а телефонот бил вистинска реткост.

Во педесеттите години, се појавиле првите „достапни“ телевизори, базирани на дизајнот на американската компанија „РЦА“. Овој дизајн, наречен „ТС 630“, бил копиран од многу британски и западногермански компании, а на крајот на педесеттите години од фабриките во поранешна СФРЈ. Екранот бил само 30 сантиметри, од црно-бела слика со „180 линии“ и еден звучник. Таквите телевизори тогаш чинеле околу 200 долари, што е денес околу 1.300 евра.

Повеќе од половина век подоцна, нов смартфон може да се купи за дури 80 евра и ако сте подготвени да „наследите“ нечиј веќе користен уред, тогаш цената паѓа уште побрзо. Оваа достапност и пристапност на паметни телефони, но и разни таблети, преносни компјутери „2 во 1“, паметни екрани и часовници и нови паметни телевизори со вградени оперативни системи и апликации, доведуваат до фактот дека социјалните мрежи се буквално насекаде околу нас, 24 часа и не само во нашите домови.

Бидејќи паметниот телефон стана наш втор идентитет, речиси исто толку важен колку и оној во реалниот свет, социјалните мрежи, како и разни апликации, се со нас на работа, во автомобил, на прослави и на улица. Многумина имаат неколку сметки на Фејсбук или на Инстаграм, особено тинејџерите и оние во своите дваесетти години. Кога ќе ги додадеме поновите мрежи, Снапчат, Тикток и Пинтерест, кои повторно се исклучително популарни кај младите, доаѓаме до бројката од два до четири часа дневно поминати пред паметен телефон или пред компјутерски екран. Ова, се разбира, не го вклучува времето поминато на услуги како што се Јутјуб или Нетфликс, кои имаат практично бесконечен избор на видео содржини за сите возрасти. Покрај тоа, висококвалитетните апликации и услуги за стриминг музика, како што се Спотифај, Дизер и Тјун Ин, стануваат сè попопуларни.

Академската сликарка Зорана Јовановиќ вели дека за младите е исклучително тешко да ги „испуштат“ своите мобилни „миленичиња“.

– Често се случува социјалните мрежи да испратат многу поинаква слика за светот во кој живееме. Честопати овие социјални мрежи создаваат „идеален“ свет и нè тераат да го гледаме светот преку розови очила. Инстаграм е една од социјалните мрежи којашто овозможува обработка и споделување фотографии и затоа, честопати луѓето сакаат да се покажат на социјалните мрежи во најубавото и најдобро светло. И тогаш многу често се случува девојките, преку гледање на други девојки на Инстаграм, да се чувствуваат несигурно – посочува Јовановиќ.

Според неа, овој „идеален свет“ на Инстаграм, колку што може да ги мотивира луѓето, може да има многу понегативен ефект врз девојките на кои им недостасува самодоверба, верба во себе и верба во нивните способности.

– Од друга страна, социјалните мрежи можат да бидат навистина корисни – јас обично ги користам за да ги промовирам своите уметнички дела, преку фотографии од моите слики, цртежи, па дури и преку видео клипови од мојата работа – вели Јовановиќ.

Поголемиот дел од слободното време го поминуваме на интернет

Во САД, во просек се трошат два часа и 45 минути дневно на социјалните мрежи, додека во Европа е малку помалку, два часа и 25 минути. Овде не се вклучува играњето игри, гледањето онлајн медиумски содржини, како што се Јутјуб и Нетфликс, туку само прелистување на разни апликации. Кога ќе се соберат сите овие активности, доаѓаме до заклучок дека, всушност, поголемиот дел од слободното време го поминуваме на интернет.

Многу луѓе, исто така, поминуваат многу време на компјутер на работа, така што ние го поминуваме поголемиот дел од денот пред екран, а често и повеќе од нив. Едно истражување, исто така, наведува дека над 45 отсто од возрасните Американци ги следат вестите само на Фејсбук, а половина од нив се исклучиво информирани преку социјалните мрежи.

Само во првите пет години од своето постоење, повеќе од 40 милијарди фотографии беа „закачени“ на Инстаграм. Не требаше долго време маркетинг агенциите, разните ПР тимови, но и голем број медиуми ширум светот да ги прифатат Инстаграм и Фејсбук како двете мрежи со најмногу корисници и најголемо влијание во општеството. Познатиот фудбалер Кристијано Роналдо го држи рекордот за најголем број на следбеници на Инстаграм веќе неколку години, во моментов има повеќе од 340 милиони.

Речиси сите марки на автомобили, облека, а особено електроника, компјутери и опрема за игри се на Инстаграм.

Иако најголемиот број корисници на социјалната мрежа сè уште е помеѓу 16 и 45 години, сè повеќе корисници се во педесеттите и шеесеттите години. Токму поради ова, тинејџерите сè повеќе се свртуваат кон мрежи „само за млади“, како што е Тикток.

Социјални мрежи и психолошки притисок

Неодамнешното откритие на американските медиуми дека Фејсбук, како сопственик на Инстаграм, знаеше години наназад дека има многу негативно влијание врз младите луѓе, крена многу прашина. Во внатрешните документи на Фејсбук, кои беа анализирани од одборот на директори, се наведува дека „Инстаграм доведува до искривена перцепција за сопствената личност и изглед кај секој трет корисник“.

Иако самиот Фејсбук во текот на годините цитираше различни академски студии кои не најдоа силни врски помеѓу социјалната зависност и психолошките проблеми кај младите луѓе, сè поголем број родители во САД, Европа и во целиот свет дури и не мора да читаат такви истражувања. Тинејџерите и оние во раните дваесетти години се многу повознемирени и можат да поминуваат неколку часа дневно пред телефонот. И не само додека се дома, истото важи и за времето поминато на училиште. Нема потреба да трошиме зборови за кафулиња, клубови и сите други места каде што најчесто се собираат младите.

Во последниве години, ова доведе до нов феномен што психолозите го нарекуваат заедно, но сами – да бидат заедно со пријателите или семејството, но сами. Ова многу често може да се забележи во кафулиња или клубови, каде што младите седат на иста маса, но повеќето од нив зјапаат во своите паметни телефони.

Истражувањето на Универзитетот во Калифорнија овој проблем го нарекува социјална споредба. Сликата и изгледот на социјалните мрежи и во светот на интернет станаа толку важни што младите луѓе и сè почесто и постарите, се целосно „исклучени“ од реалниот свет, со цел да работат на нивниот виртуелен идентитет.

Истражувањето, во кое беа вклучени четири илјади студенти во Велика Британија, откри дека две третини од нив имаат негативно мислење за нивниот социјален статус, а 12 отсто од нив, исто така, изјавиле дека имале самоубиствени мисли. Истражувачите, исто така, открија дека повеќето млади луѓе се чувствуваат засрамено и честопати очајно, поради нивниот физички изглед, гардероба, автомобил и социјален статус, до кои не можат да стигнат.

Дека ова не е само изолиран проблем на една возраст или поврзан само со некои земји, потврдува и фактот дека тоа беше едно од главните прашања до шефот на Фејсбук, Марк Закерберг, на сослушувањето во Американскиот конгрес. Запрашан дали е свесен за влијанието на неговите мрежи (производите на неговата компанија), а на тоа Закерберг нејасно одговори со: „Мислам дека одговорот треба да биде – да“.

Повеќето психолози и психијатри веруваат дека зависноста од социјалните мрежи веќе има „епидемски размери“ и дека може да се спореди само со зависност од цигари. Со зголемениот број уреди во нашите домови, а во блиска иднина тие ќе бидат уште поевтини, поради зголемената конкуренција на пазарот, па ќе биде многу тешко и за многумина невозможно, да се откажат од паметен телефон, дури и за неколку часови.