Како Трамп му објави војна на светот

„Денот на Ослободувањето“ и царините кои Трамп ги наметнува на целиот свет ни даваат точна пресметка колку само економски ќе нѐ чини промашената идеологија и популизмот на некогаш најстарата демократија, а денес авторитарна држава под новата администрација, пишува Ивор Мицковски во колумна за Дојче веле.

Станува збор за своевидно цунами кое ќе придонесе за економската несигурност и кое може да ги растури постоечките сојузи, да отвори нови конфликти и да ги упропасти „Global Supply Chains“ на светската трговија, носејќи го со себе и она малку што останува од глобализацијата и заменувајќи го со една современа верзија на меркантилизам. Ова е само уште еден удар врз светскиот поредок предизвикан од слепата идеологија и бесрамниот популизам на Трамп, каде денеска гледаме дека и врз економијата се обрусува судирот помеѓу нео-авторитарните лидери и либералната демократија.

Кога историчарите ќе се навратат на почетокот на овој век и ќе треба да му дадат некакво име на овој период, со сигурност ќе зборат за „големата пропуштена шанса“. После крајот на тоталитаризмите, наместо да се зајакне и испрофитира од слободата и мирниот соживот, светот повторно влезе во една турбулентна фаза и ја врати војната на терен, во Украина и на Блискиот Исток. Но, историчарите на утрешнината, кога ќе фрлат поглед на денешницата, ќе нотираат и една сосема трета и поинаква војна, комплетно идеолошка, способна да ја дестабилизира светската рамнотежа и да ја уништи секоја сигурност и надеж за иднината.

Причината за тоа е конфликтот кој експлодираше помеѓу новите авторитарни лидери и нивната крстоносна војна против либерално-демократскиот поредок и систем, обвинет дека е непродуктивен и рестриктивен, обременет со правила и ограничувања кои на избраната моќ не ѝ дозволуваат да ја ослободи сета своја врвна сувереност и командна сила и така да го реализира народниот мандат.

Војна која затвора една епоха

Оваа војна веќе е светска, затвора една епоха, го преобратува системот и поредокот, ја превртува историјата и ја откажува традицијата, ги растура сојузите, рамнотежите и правилата, додека во исто време одлучува за разгорените конфликти и ги обликува според своите интереси. Додека на идеолошко и популистичко поле или на полето на политичката теорија и моралниот кодекс, оваа борба против демократијата ги руши идеалите, принципите и вредностите, паралелно на материјален план, дали на полето на војните или на економијата, таа ги наметнува своите искривени слики и визии за новиот свет и новите односи помеѓу државите, системите и луѓето.

Објавувајќи и војна на демократијата и либералниот поредок, отфрлајќи го нејзиниот метод, нормите и критериумите и заменувајќи ги со гол популизам и деструктивна идеологија, новиот авторитарен метод фактички создава и пласира еден свет без правила на играта, каде главниот двигател е суровата моќ и сила. Во тој поход правилата се прават попатно, интересите водат кон импровизација, силата таа импровизација ја реализира, а грубата моќ тоа ни го наметнува.

За новите авторитарни лидери и суверени не е доволна изборната победа која ги донела на власт, потоа ограничена со сите тежи и контратежи кои следуваат со нејзиното извршување. Не, тие ја бараат тоталната команда и за да ја остварат подготвени се да излезат од постоечкото уставно и законско уредување, спремни да го скршат системот, да ги разобличат воспоставените навики и пракси, па дури и преку новиот јазик и имиџ, и културно да го запоседнат постоечкиот систем.

Автократот се раѓа во рамки на демократските правила, преку слободни избори, но веднаш потоа се одалечува од нив, затоа што од моментот кога ќе ја освои власта тој се претвора во правилото и законот, и сѐ останато треба да се потчини на неговата суверена хиерархија која не признава и не препознава граници и ограничувања. На тој начин автократот создава една форма на суверенитет кој не е само неуставен, туку тој е и анти-Уставен, затоа што повеќе не се ограничува на рамките поставени од правната држава, туку истекува надвор од нормите, од поделбата на власта, надвор од институционалната рамнотежа. Школката на системот или неговата обланда и понатаму делуваат недопрено, заради постоењето на партии или одржувањето на избори, но демократската суштина е целосно испразнета, корумпирана, деградирана и напуштена.

Вториот мандат на Трамп далеку поопасен

Токму пред тоа сведочиме со промените кои се случуваат во САД и кои не се ограничени на првата светска сила, која напротив, ги зајакнува и ги легитимира нео-авторитарните пулсации низ бројни земји, па дури и ги организира и засилува преку еден револуционен и реакционерски дизајн на глобална неодговорност и самоволие, до степен да денеска повеќе не се ни разликува пријателот од непријателот. Токму тоа го видовме и преку царините.

И разликата денеска е драматично пострашна од минатото. Главната разлика помеѓу вториот мандат на Трамп и неговиот прв мандат е што луѓето околу него не се повеќе најмени професионалци кои се обидуваат да го насочат или контролираат, туку денеска се луѓе кои имаат изработено правни, политички и идеолошки теории само со цел да ги задоволат и реализираат неговите авторитарни импулси. Токму тие правни теории и политички идеи го прават вториот мандат на Трамп далеку поопасен по американскиот Устав и по целиот светски поредок.

Време е секоја Влада па дури и нашата, да се одлучат, дали ќе профитираат од новата идеологија и од блискоста со американскиот популизам или ќе ги заштитат интересите на сопствените земји и граѓани. Ние знаеме дека нашите власти се на страната на Трамп, но евентуално ќе се постави и прашањето: во судирот помеѓу Трамп и демократијата, од која и ние сме исползувале и низ која мачно растеме, на чија страна ќе бидеме утре?!