Да ти фали капа, да ти купу!

РЕПРИНТ (Објавено во „Дневник“ на 02.10.1999 година)

Пред го­ди­ни (во Ју­гос­ла­ви­ја!), по ус­пеш­но зав­рше­ни­от ис­пит, пра­шав еден кан­ди­да­т што е по на­ци­о­нал­ност: мом­че­то „се­че­ше” штип­ски, а има­ше срп­ско (цр­но­гор­ско?) пре­зи­ме – Ра­до­сав­ље­виќ. „Ма­ке­до­нец!”, гла­се­ше од­го­во­рот, за по­тем, очиг­лед­но из­не­на­ден од мо­ја­та љу­бо­пит­ност, и са­ми­от да ме зап­ра­ша: „Зош­то ве ин­те­ре­си­ра тоа?”. Ре­ков де­ка пре­зи­ме­то Ра­до­сав­ље­ви­ќ не ми из­гле­да осо­бе­но „ма­ке­дон­ско”. Уште се се­ќа­ва­м на ду­хо­ви­ти­от од­го­вор: „Ис­то кол­ку и Мар­ја­но­виќ!”. Сет­не со­се­ма рет­ко се рас­пра­шу­вав за на­ци­о­нал­на­та при­пад­нос­т на кан­ди­да­тот. До­тол­ку по­ве­ќе што то­а ни­ту има, ни­ту пак мо­же да има врска со ис­пит­на­та ма­те­ри­ја.

Во ед­на дру­га при­го­да (и од со­се­ма по­и­нак­ви при­чи­ни!) го пов­то­рив ова пра­ша­ње: кан­ди­да­тот има­ше мош­не рет­ко име и пре­зи­ме (тур­ско? ал­бан­ско?), а збо­ру­ва­ше на не­ве­ро­јат­но чис­т ма­ке­дон­ски ја­зик, со они­е прек­рас­ни ак­цен­тски це­ли­ни, за ко­и чи­та­ме са­мо во гра­ма­ти­ки­те, а рет­ко има­ме при­ли­ка да ги чу­е­ме (осо­бе­но не ни­е во Скоп­је). „Тур­чин!”, гла­се­ше од­го­во­рот. То­гаш се оби­ду­вав да уча­м тур­ски ја­зи­к и не мо­жев да се воз­држа­м да не се по­фа­лам: „Ben de biraz Türkçe konušabilirim!”.

Мом­че­то за­чу­де­но ме пог­лед­на и ре­че де­ка не раз­би­ра што му ве­лам. Ка­ко не раз­би­ра, се ис­чу­ду­вав се­га јас, заш­то то­а што му го ка­жав бе­ше ре­че­но на ли­те­ра­ту­рен тур­ски ја­зик. „Јас не зна­м тур­ски!” ми од­го­во­ри, не­ба­ре е нај­при­род­на ра­бо­та да би­деш Тур­чин, а да не зна­еш тур­ски. То­а ка­ко да ми да­де пра­во да го „пец­нам” ма­лу: „Е, убав Тур­чин сте ми вие?”. Не­кол­ку го­ди­ни по­доц­на (ве­ќе бев­ме во плу­ра­лиз­мот) еден при­ја­тел ми пре­не­се де­ка не­кој мој по­ра­не­шен сту­ден­т се поп­ла­ку­вал во не­как­ва ра­ди­о еми­си­ја оти „про­фе­сор Мар­ја­но­ви­ќ му ја не­ги­рал на­ци­о­нал­на­та при­пад­нос­т на Тур­чин и го убе­ду­вал де­ка тој е, всушност, при­пад­ни­к на ис­ла­ми­зи­ра­ни­те Ма­ке­донци”.

То­а и бе­ше и не бе­ше точ­но: ни­ко­му не сум му го не­ги­рал пра­во­то да си пи­ше што се чув­ству­ва по на­ци­о­нал­ност, но ве­ро­јат­но не сум про­пуш­тил да пот­се­та­м де­ка во Ма­ке­до­ни­ја от­се­ко­гаш се ста­ва­ло знак на ед­нак­вос­т по­ме­ѓу при­ма­ње­то на ис­ла­мот и „по­тур­чу­ва­ње­то”. За оној што од хрис­ти­јан­ска пре­шо­л во мо­ха­ме­дан­ска ре­ли­ги­ја, ба­ре­м кај нас, ве­ли­ме „се по­тур­чил”.

Ср­би­те ду­ри има­ат из­ре­ка што ве­ли: „Го­ри по­ту­ри­ца од Тур­чи­на!” („по­тур­че­ни­от е по­лош од Тур­чи­нот”). Ова, па­те­м ре­че­но ва­жи и за они­е што пре­ми­на­ле од ед­на во дру­га на­ци­ја. Бу­га­ри­те, на при­мер, гла­ва не мо­же да кре­на­т од „по­бу­гар­че­ни­те” Ма­ке­донци: “Од тех не мо­же да се жи­вее: те са наб­ла­го­на­деж­ни­те Бл­га­ри! Всич­ки на­у­важ­ни мес­та в’в држа­ва­та се в’в тех­ни­те р’­це. Б’л­га­рин од тех ед­нос­тав­но не мо­же да пра­ви ка­ри­е­ра!”, му се поп­ла­ку­вал не­кој ас-Бу­га­рин на еден мој ко­ле­га на ра­бо­та. Впро­чем, ни Ма­ке­донци­те во ми­на­то­то (а ни де­нес) не ви­до­а бел ден од соп­стве­ни­те на­ци­о­нал­ни из­ро­ди – ни­е­ден ро­ден Бу­га­рин не бил при­чи­на за смрт­та на тол­ку Ма­ке­донци ка­ко, да ре­че­ме, То­дор Алек­сан­дров, ни­е­ден де­не­шен Бу­га­рин не бил (и не­ма да би­де) она­ка су­ров про­го­ни­тел на ОМО „ИЛИН­ДЕН” од екс-об­ви­ни­те­лот на Бу­га­ри­ја (од­на­ро­де­ни­от Ма­ке­до­нец) Та­тар­чев. За до­маш­ни­те „не­о­бол­га­ри” и да не збо­ру­ва­ме!

Целата колумна прочитајте ја на следниот ЛИНК.

***

Сакате да продолжите со читањето на останатите 319 колумни? Обезбедете си примерок!
Оваа колумна е само една 319-те издадени во збирката наречена едноставно „Колумни“. Оваа книга, како и сите останати во издание на Фондацијата Ѓорѓи Марјановиќ, не се продаваат на „традиционален“ начин. туку се добиваат како благодарност за вашата донација. Финансиските средства обезбедени од донациите ќе бидат употребени за помош при школување и вработување на деца без родители, што е една од стратешките определби на Фондацијата.

Инструкции за нарачување За да ја добиете оваа книга, кликнете на копчето Донирај на следниот ЛИНК и во полето за забелешка наведете ја адресата на која сакате да ви биде доставена книгата. Донирајте износ по Ваш избор во Фондот за школување на Фондацијата Ѓорѓи Марјановиќ, а книгите заедно со автограм од авторот ќе Ви бидат доставени на Вашата домашна адреса. Забелешка: Можете да донирате износ по Ваш избор, но не помал од 1500 ден + поштарина. Поштарината за испорака во Македонија изнесува 130 денари. За испорака надвор од Македонија, контактирајте ја Фондацијата претходно.