Чија „жртва“ сме ние?
„Има одредена иронија во тоа што токму Франција претстави проблематичен компромисен предлог. Затоа што со години токму француската влада го кочи прифаќањето на државите од Западен Балкан во ЕУ, ветување кое и онака сѐ повеќе звучи шупливо“[1], констатира германскиот историчар Улф Брунбауер. И бидејќи ни него, како ни Фуере или Бибер, уште помалку Џозеф, не можеме да ги вброиме меѓу „путинистите“ и „рубљовите“, нели е доблесно барем малку да се подзамислиме за неговите констатации?
А следствено, не само во светлината на мојот наслов туку и како главна „мантра“ на сите наши протести, можеме ли да констатираме дека сме жртва токму на – Франција? А Бугарија? Па Бугарија е само „маша“ на Европската заедница односно на Франција и на Германија, велат некои.
Впрочем, Едвард Џозеф говори за „европското предавство“ кон Македонија уште од јули минатата година![2] Но, од друга страна, еден од локалниве „аналитичари“ и верен чувар на власта неодамна ни порача дека „САД нема така да нѐ остават“. Да нѐ остават, вели „аналитичарот“, небаре сме малоумен народ со посебни потреби!? Но значи ли ова фијаско дека и тие „нѐ оставија“, да не речам – нѐ жртвуваа?
Понатаму, здружените сили на власта непрестајно трубат за руските влијанија, хибридни напади, жолти комбиња, уфрлени хушкачи…, наведувајќи нѐ на помислата дека тие се всушност главните виновници за катастрофава со ЕУ интеграцијата, а ние (повторно) нивна жртва. Ако кон сето ова лицитирање на списокот на виновниците ја додадеме и македонската опозиција и т.н. „неутровмрана“, константно посочувани од највисоките државни кругови како внатрешни непријатели, Македонија дефинитивно, по којзнае кој пат, е „монета за поткусурување“ и жртва на „дворските игри“ на големите и малите сили.
Но, ако, историски согледано, дел од овие констатации се валидни имајќи ги предвид случувањата и замешателствата од времето на Сан Стефано, Берлин, Балканските војни, Големата војна, Версај…, кога Македонија како територија немала никакво влијание врз странските освојувачки комбинаторики, зарем и денес сѐ уште се „возиме“ на таа историја? Зарем во една современа и независна држава (еве нека е само од 1991 година, ако некој не сака да ја прифати онаа од 1945) и денес говориме за „жртви“, за поделби на историска маса, за влијанија вакви и онакви? Зарем навистина, и во 21-от век, ја прифаќаме шизофрената „теза“ за нашата малост, сиромашност, недугавост, глупавост…? Па дури ќе злоупотребуваме и неодамна починати луѓе, ќе ги извртуваме нивните зборови во сосема погрешни насоки (за „атомскиот ум“, за „малата нација и китовите“ итн.)? Дали (и) на овие иронии мисли Брунбауер?
Зашто, како што вели Билингтон, „во потрагата за некаков начин на поимање на замрсеноста на историјата, поимот на иронијата има извесна привлечност“. Ироничноста на сите погоре спомнати „тези“ всушност нѐ води некаде на средината помеѓу тоталниот историцизам и тоталната апсурдност на спомнатите тези. Да, тие не се целосно апсурдни, но да се затскриваме зад претставата на „жртва“, заборавајќи дека сме едновремено и суверена и независна држава е – тотална иронија. Или шизофренија, како сакате!
Токму затоа веќе спомнатиот историчар Билингтон вели дека „иронијата е поим што поттикнува надеж, иако не смирува“. А таа „надеж“ повторно нѐ воведува во приказната дека ние сме неспособни и беспомошни суштества оставени на ветрометината на еден целосно бесмислен и налудничаво агресивен свет во којшто секој прави што сака, а китовите ги јадат малите риби. Дека навистина некој друг (повторно) диктира услови на „зелена маса“ а ние како кленови климаме со главите? Тоа ли е македонската надеж, надежта на жртва која чека милост од џелатот?
Меѓутоа, како и обично, ништо не е така како што изгледа. Ниту сме ние жртва на „големите сили“, ниту пак некој од нив така вулгарно нѐ жртвува. Ние сме жртви, но на сопствените заблуди и политиканство, на сопствената неспособност и неукост. Немам дилеми дека денес светот не е розов, па дури и дека низ него пливаат ајкули и ловат мали риби, но кога пак бил подобар?
Или ние подготвуваме сценарио за некој нов дел на „Jaws“? Па зарем во една Албанија нема такви ајкули, па „малите риби“ сепак некако пливаат? Затоа, мислам дека во целата оваа и ваква констелација го запоставуваме вистинското прашање: сака ли оваа, но и која и да е друга власт во Македонија, навистина да стане членка на ЕУ? Зашто, ако ги склопувате камчињата во мозаикот, едно по едно, ќе видите дека тој ама баш никако не создава конкретна слика, туку некаква налудничава „апстракција“ од бои и форми без ред и смисла, која што некој сака да ни ја прикаже како реална.
Но, всушност, ова прашање има два можни одговори. Едниот е дека (и) оваа власт горливо тежнее да ги започне преговорите и да ја внесе државата во ЕУ, но нејзината неспособност, некапацитетност, неукост… немање „атомски ум“, ја спречува во тоа. Зашто, тоа е едно од објаснувањата за овие пет загубени години, за овие катастрофални резултати во внатрешната и надворешната политика, за онаквиот договор со источниот сосед и сите пропратни документи (коишто некој едноставно одбива да ги види), за кратковидоста во однос на она што ја очекува државата со онаквиот „француски предлог“ итн. Или, ако сакате, само тотално неспособна власт може да се согласи со онакви формулации во еден меѓудржавен протокол, во којшто државата е поставена во целосно подредена, малоумна и срамна позиција. Што ќе рече дека ние сме жртви, но на сопствената неспособна власт!
Иако, и втората опција не е многу порозова. Таа се темели на претпоставката дека сето погоре кажано може и треба да се припише на една вешта игра на оваа власт себеси да се прикаже како поддржувач на македонските ЕУ интеграции, но во праксата да дејствува на спротивен начин. Поточно, можно ли е сите потези влечени во последниве пет години да се добро пресметана стратегија како да се избегне започнувањето на преговорите, но во јавноста да се остави спротивен впечаток? Според многу назнаки, токму ваквата пазарџиска логика е де факто вистинското огледало на оваа власт, со што се постигнуваат два ефективни резултати: за одбивањето на преговарачката рамка се обвинува опозицијата и сите слободномислечки луѓе во државата, а власта ги продолжува своите инфантилни, криминални и импотентни политики насочени кон личното и партиското намесништво и разнебитување на сите државни ресурси.
И да, двете опции се катастрофални за нас, но што ние правиме контра нив? Го обвинуваме странскиот фактор? И опозицијата? Но, ако подобро погледнете кој/кои всушност тоа го прави, зарем нештата не се појасни?
[1] Улф Брунбауер, Зошто францускиот предлог е бескорисен и опасен, DW, 08.07.2022
[2] Александар Димитриевски,„Кавга“ меѓу САД и ЕУ среде Охрид – дали Унијата ја предаде или поддржува Северна Македонија, 360 степени, 2 јули 2021