ПУКНАТИОТ СЕВЕРЕН ТЕК ЌЕ ПРЕДИЗВИКА НЕВИДЕНА ЕКО-КАТАСТРОФА 30 пати поштетниот метан веќе надвиснува над Балтичкото Море

Запаливиот гас метан се шири во воздухот над протекувањата на цевките Северен тек 1 и 2 во Балтичкото Море, а ако некој не го санира дефектот може да дојде до „невидена катастрофа без преседан“, велат научници за Еуроњуз. Метанот има 30 пати поголема моќ да загадува и да ја затоплува климата од јаглерод диоксидот во едно столетие, а како тргнала работата, во воздухот можат да истечат и до 200.000 тони ако се исцрпи целиот останат гас во цевките.

За да биде уште полошо, ако мериме во период од 20 години, тогаш овој метан има 80 пати поразорзна моќ во однос на климата и животната средина. Се смета дека само во првиот ден од експлозијата на подводните цевки истекле 500 тони гас. Научниците допрва ќе ја прават точната проценка што ова ќе значи за светот.

– Постојат голем број несигурности, но ако овие цевководи пропаднат, влијанието врз климата ќе биде катастрофално, па дури и може да биде без преседан – вели атмосферскиот хемичар Дејвид Мекејб, виш научник во непрофитната работна група за чист воздух.

Иронично, лани над 100 земји во светот, по долги преговори едвај се договорија да ги намалат емисиите на метан за 30 отсто до 2030 година, а на ЦОП26 самитот во Велика Британија нафтените магнати беа притиснати да направат промени во таа насока.

По сѐ изгледа зелената агенда ќе почека, барем зимава. Светот ги искусува 20-те најтопли години во историјата, а имаме температури за 1,2 степени повисоки од крајот на 19 век. Ако овие покачувања надминат 2 степени, тоа ќе биде катастрофално, предупредупредуваат научниците. Се смета дека како човештво имаме 48 отсто шанса да ги задржиме покачувањата негде на 1,5 степен ако намалиме со гасовите, но што се случува кога моќниот метан ненадејно влегува во играта?

Ќе истече метан колку што загадува Хелсинки со СО2 за цела година

 Таа количина на метан би имала приближно ист потенцијал за глобално затоплување во временска рамка од 100 години како околу 6 милиони тони јаглерод диоксид, според пресметките засновани на факторите на конверзија на IPCC.

Тоа е приближно на исто ниво со количината на CO2 што е емитирана во текот на една година од градовите со средна големина како што е Хелсинки.

Количината на гас што истекува од системот на гасоводот „Северен тек 1“ е помалку јасна, при што портпаролот на гасоводот одби да каже колку останало во системот кога тој беше исклучен за одржување пред неколку недели.

Стефано Граси, шеф на кабинетот на еврокомесарот за енергија на Европската унија, во вторникот рече дека истекувањето ризикува да стане „климатска и еколошка катастрофа“.

„Ние сме во контакт со (земјите-членки на ЕУ) за да разгледаме што се случило и да го најдеме најбрзиот начин да го запреме протекувањето и да избегнеме полоша штета“, напиша Граси на Твитер.

Една нула повеќе во пресметките

 „Конзервативната проценка“ заснована на достапните податоци сугерира дека истекувањата заедно ослободиле повеќе од 500 метрички тони метан на час при првото пробивање, при што притисокот и брзината на протокот се намалувале со текот на времето, вели Жан-Франсоа Готје, потпретседател за мерења во комерцијална сателитска фирма за мерење на метан GHGSat.

Метанот што во еден ден истекол од цевките е десет пати поголем од, на пример, огромното истекување на гас во Кањонот Алисо во Соединетите држави во 2016 година каде во најгустите период беа исфрлани околу 50 тони метан на час.

– Значи, ова би бил ред на големина повеќе – додава Готје, што во превод значи една нула повеќе после петката.

Дмитриј Песков, портпаролот на Кремљ изјави дека цевките содржат околу 300 милиони кубни метри гас. Испуштањето на таа количина во целост во атмосферата би резултирало со околу 200.000 тони емисии на метан , вели хемискиот инженер Пол Балкомб од лондонскиот универзитет Квин Мери.

 Tешко да се измери влијанието врз климата?

Мекејб и другите експерти за емисии велат дека сè уште не е можно да се процени големината на истекувањето. Ова се должи на несигурноста околу факторите како што се температурата на гасот во цевководот, колку брзо истекува и колку гас би се апсорбирал од микробите во водата пред да стигне до површината.

Но, бидејќи двата цевководи „Северен тек“ содржеа претежно метан, „потенцијалот за масовен и многу штетен настан на емисија е многу загрижувачки“, вели Мекејб.

Јасмин Купер, научен соработник во Институтот за одржлив гас во Империал колеџ во Лондон, се согласува дека ќе биде тешко да се искаже во бројки точно колкава количина гас стигнува до атмосферата, особено со оглед на скудните постоечки податоци за истекување од подморските цевководи.

– Гаспром веројатно ќе има проценка заснована на протокот на гас, но во однос на тоа колку гас и метан се испушта во атмосферата… тие треба да испратат тим сега за мерење и следење -вели таа, мислејќи на државната компанијата во сопственост на Русија.

 Германската непрофитна организација Deutsche Umwelthilfe даде слична проценка за потенцијалните емисии на гасоводот.

Ќе преживеат ли рибите во Балтичкото море?

 Иако излевањето нафта може веднаш да влијае и на крајот да го убие дивиот свет, властите велат дека истекувањето на гасоводот претставува ограничена закана за околниот растителен и животински свет.

Германското Министерство за животна средина соопшти дека истекувањето нема да претставува значителна закана за морскиот живот, но здружението Гринпис во вторникот изрази загриженост дека рибите гасот може да го попречи нивното дишење.

Данската агенција за енергетика соопшти дека е премногу рано да се каже кој ќе го испита истекувањето на „Северен тек 2“ и никој сè уште детално не го разгледал гасоводот.

Се додава дека протекувањето најверојатно ќе продолжи неколку дена, а можеби дури и една недела.