И ВАШЕТО ДЕТЕ МОЖЕ ДА БИДЕ СЛЕДНИОТ „СУПЕРМЕН“ ВО БОЛНИЦА Треба ли да се забрани Тик-ток во Македонија?
Што може да се преземе да се преземе кога станува збор за опасностите од предизвиците на социјалните мрежи како Тик-Ток? Дали мерките треба да вклучат општествени санкции, правни санкции или, пак, доволни се зголемената едукација на децата, па и на родителите, како и зголемената контрола од родителите?
Многу деца во Македонија заработија сериозни повреди изведувајќи го предизвикот „Супермен“ кој е актуелен на социјалната мрежа Тик-Ток, со што сѐ почесто се поставува прашањето: „Колкаво е влијанието на социјалните мрежи врз младите и што може да се преземе?“
- НЕ СЕКОЈ ШТО ЛЕТА Е „СУПЕРМЕН“ Две деца скршиле раце, 9 имаат набиеници, но не се знае уште колку жртви има од играта на Тик-Ток
- (ОБНОВЕНО) „СУПЕРМЕН ЧЕЛИНЏ“ ОДНЕСЕ 11 СРЕДНОШКОЛЦИ ВО ГРАДСКА БОЛНИЦА Тешко е повредено и осумгодишно дете од Скопје
За потсетување, неодамна 11 деца беа повредени и беа примени во градската болница во Скопје, а двe од нив завршиле со скршеници на рацете. Овој инцидент не е изолиран, сѐ повеќе предизвици доведуваат до инциденти кои завршуваат со повреди, а понекогаш и со смртни случаи.
Во конкретниот предизвик, кој не е единствен, учесниците ги оптегнуваат рацете како што прави ликот Супермен, објаснува д-р Небојша Настов. Потоа групата го фаќа и го фрла предизвиканото момче или девојче во висина.
Овие инциденти и многу други проблеми, поврзани со влијанието на социјалните мрежи врз тинејџерите и врз децата, доведоа до преземање легални мерки во многу земји. Австралискиот Парламент, на пример, прв во светот го усвои законот за забрана на социјалните мрежи за деца на возраст под 16 години. Се очекува забраната да се однесува на Снепчет, Tик-Ток, Фејсбук, Инстаграм, Редит и на Икс, но таа листа би можела да се прошири.
На Балканот, оваа ситуација исто така поттикна реакции, со што албанскиот претседател, Еди Рама, рече дека владата ќе го затвори Тик-Ток на една година, обвинувајќи ја популарната социјална мрежа за поттикнување насилство и за малтретирање, особено меѓу децата. Во Македонија се наметнува истата дилема по инцидентите кои стануваат сѐ почести, а опасноста од влијанието на социјалните мрежи е сѐ поистакната.
Но, што може да се преземе? Дали мерките треба да вклучат општествени санкции, правни санкции или, пак, доволни се зголемената едукација на децата, па и на родителите, како и зголемената контрола од родителите?
Корените на проблемот се во перцепцијата на стварноста
Влијанието на медиумите врз луѓето историски најдобро се проследува од почетокот на самата телевизија која им се обраќаше лично на сите луѓе и ги врзуваше низ самиот медиум.
– Влијанието на медиумите врз луѓето историски најдобро се проследува од почетокот на самата телевизија која им се обраќаше лично на сите луѓе и ги врзуваше низ самиот медиум – објаснува професорот по комуникологија, д-р Живко Андревски за Плусинфо.
Андревски потенцира дека социјалните мрежи го зголемиле степенот на индивидуализација и дека тие им се обраќаат на луѓето лично. Многумина, вели тој, можат да настапуваат сами на некој интернет медиум и да се издвојат, со што тие можат да бидат перцепирани од поголема публика, нешто што го зголемува и субјективитетот.
– Додека порано луѓето живееле во некоја реална средина, со реална перцепција за настаните, сега социјалните мрежи лесно можат да им поттикнат на младите идеи кои се ризични, а тие, кои ги создавале социјалните мрежи, не ни претпоставувале дека низ времето ќе се развие таков механизам со толку големо влијание – додава Андреевски.
Предизвиците доаѓаат во бранови, но потребата за докажување е постојана
Педијатарката за детска критична нега, д-р Џена Вилер, потенцира дека експертите за детско здравје го забележуваат зачестувањето на овој феномен во последните години.
– Тоа некако доаѓа во бранови со различни предизвици и со нешта што ги носат децата во болница – објаснува Вилер, објави Орландо хелт.
Од „предизвикот Бенадрил“, кој стана актуелен во 2020 година и ги поттикнуваше децата да земаат лекови за да се издрогираат, до „предизвикот за онесвестување“, во кој корисниците го задржуваат здивот додека не се онесвестат, небезбедните шеги ги испраќаат тинејџерите и младите во болница.
– Тие бараат афирмација – понекогаш им е здодевно, а понекогаш сакаат признание. Тие се толку опседнати со бројот на допаѓања – објаснува д-р Вилер.
Како лекар со критична нега, д-р Вилер ги гледа последиците од најлошите сценарија.
Таа наведува исчашувања и скршеници од „предизвикот на гајба со млеко“ како еден пример. Но, физичката повреда не е единствената последица на овие предизвици.
За предизвикот „Секси силуета“, на пример, децата – главно помлади девојчиња – позираат за селфи, а потоа применуваат филтер за да ја направат сликата силуета, па ја споделуваат на Тик-Ток и на другите платформи на социјалните медиуми.
– Но, тие не сфаќаат дека како што е лесно да се фотографираат и да стават филтер на нивното селфи, исто толку е лесно некој друг да го извади тој филтер. Потоа, на интернет се појавуваат голи или нескромни слики од нив. И тие се ужаснати бидејќи мислеле дека сето тоа е безбедно зашто ставиле филтер – објаснува д-р Вилер.
Научната заедница е свесна за овие ефекти, а истражувањата за различните ефекти на социјалните медиуми се во тек. Д-р Вилер појаснува притисокот од врсниците и малтретирањето го зголемија нивото на анксиозност кај тинејџерите и кај младите.
Истражување од 2021 година за ефектите на Тик-Ток врз анорексијата и врз самоповредувањето, објавена во Меѓународниот весник за истражување на животната средина и јавното здравје, заклучило дека дури и видеата, наменети да им помогнат на луѓето со нарушувања во исхраната, можат да имаат спротивен ефект, отворајќи го патот за нездраво однесување.
Што е чарето и дали воопшто има чаре?
Според професорот Андревски, важно е општеството да одговори соодветно, пред сѐ е потребно и подетално запознавање со овие проблеми.
– Важно е да постои едукација и разбирање дека тоа е имагинарно и не е реално за секојдневниот живот. Решение, според мене, може да биде кратка државна интервенција, а потоа да се зголеми степенот на едукација и да се подобрат методите со кои селективно ќе се вршат рестрикции на некои аспекти од контактот со социјалните мрежи, но не сосема – потенцира Андревски.
Психолозите сметаат дека е многу важно родителите да внимаваат на своите деца и да ја следат нивната употреба на социјалните мрежи.
Самите родители треба да се образоваат за овие трендови за за да можат навреме да разговараат со своите деца, советуваат од медицинскиот центар на универзитетот „Вандербилд“.
Образованието може да помогне во превенцијата на овие опасности. Важно е родителите да бидат активни во животот на своите деца. Одличен почеток може да биде семеен разговор за важноста да не се учествува во овие предизвици и да не се имитираат тие однесувања. Можеби е добра идеја, советуваат експертите, родителите да ги повторуваат овие теми честопати бидејќи и трендовите и предизвиците честопати се менуваат. Тинејџерите треба да разберат дека опасните последици може да настанат како резултат на учеството во овие предизвици.
– Не плашете се да поставите ограничувања. Седнете со вашите деца и разговарајте за социјалните мрежи. Одлучете што е соодветно и информирајте ги дека можат да ги користат социјалните мрежи, но дека вие треба да имате пристап до нивната историја – советува д-р Вилер.