ГО ИЗВАДИВ ТИТО ОД РЕСПИРАТОРОТ, НО БЕШЕ МРТОВ Докторот раскажува за последните денови на Маршалот

„Го извадив од апаратите што го одржуваа во живот. Не е шега да се каже дека го убив. Тој беше мртов десет минути пред тоа. Немаше спас за него“.

Вака изјави еднаш за „Експрес“ доктор Предраг Лалевиќ, член на медицинскиот совет на Маршалот. Години подоцна, во една германска болница, Лалевиќ беше критикуван дека со денови држел мртов човек на респиратор. Но, Лалевиќ имал причина:

– Мозокот му беше жив и тоа беше медицинско оправдување зошто дотогаш не го симнав од респираторот – рекол тој.

Сè се случило на денешен ден 1980 година, во 15 часот и 5 минути. По 68 дена на респиратор и инфузија другарот Тито починал во 88 година од животот, пишува Телеграф.

– На државниот врв му е важен не само секој ден, туку и секој час – му рекол на докторот на Тито Стане Доленц, моќен шеф на полицијата и човек кого многумина го гледаа како наследник на Тито.

Познато е дека додека бил свесен, Тито упорно одбивал ампутација, иако било очигледно дека гангрената ја зафатила неговата лева потколеница.

– Штом стигнавме во Љубљана, отидовме директно во Клиничкиот центар и ги сликавме артериите на левата нога, а потоа заминавме за Брдо кај Крањ. Бидејќи состојбата на артериите беше лоша, му предложивме на претседателот операција, која тој ја одби. Потоа ги поканивме на консултација професорот Дебејки од САД и Књазов од Москва. Дебејки предложи ампутација, а ако Тито не се согласи со тоа, ни остави протеза за премостување на крвниот сад, со мали шанси за успех. Бидејќи тој упорно одбиваше ампутација, се обидовме да ја заобиколиме протезата што ни ја остави Дебејки. Оваа операција, очекувано, не успеа, а тој продолжи да одбива ампутација. Дури кога ја виде својата потколеница која беше сина со големи плускавци на кожата, Маршалот рече „направи го тоа што треба“ – изјави докторот Лалевиќ.

Колку е важно секоја одлука за лекувањето на Тито во последните денови од неговиот живот, веројатно најдобро говори моментот кога се зборуваше за ампутацијата на ногата на тогашниот шеф на Југославија. Целиот државен врв го слушаше излагањето на лекарскиот совет, а на крајот моќниот шеф на тајните служби Стане Доленц изјави:

– Знаеме дека ситуацијата е тешка, знаеме дека може да умре пред да започне ампутацијата, но ви гарантирам.

Веднаш ја подготвиле операционата сала и му ја ампутирале ногата. Отпрвин се чинело дека сè е добро и дека Броз ќе преживее.

– Операцијата помина без инциденти и Тито дури почна да добива посети на интензивна нега. Го посетиле и неговите синови Жарко и Миша. Веќе размислувавме да одиме на Брдо кај Крањ кога почнаа компликациите. Прво со бубрезите, а потоа и другите. Претседателот беше на респиратор цели 68 дена. Да се предвиди уште колку би можел да преживее доколку веднаш му ја ампутираме ногата би била чиста шпекулација. Темата за смртта никогаш не била спомната во разговорите, освен што тој, отфрлајќи ја операцијата, рекол: „Јас под земја ќе отидам само во едно парче“ – изјавил член на медицинскиот совет на Тито, хирург и анестезиолог.

Пред неговата смрт, Тито јадеше храна за астронаутите на НАСА, која му беше доставена директно од Хјустон. Јоже Осели, батлерот на Тито, познат словенски готвач, последните седум години од животот ги поминал со Тито. За исхраната се грижел до својата смрт.

– Тешко ни беше да го гледаме како куца. Тоа беше голема трагедија. Бевме со него до крај. Не пуштија да го испратиме кога го одведоа на патологија – опиша еднаш Осели.

Според Осели, Тито кон крајот на животот го добил сето најдобро на светот, но за него немало спас.

На 4 мај, веста за смртта на Тито одекнала и на загрепската телевизија. Водителот Мисолав Илиќ кој ја обзнанил веста пет месеци порано знаел дека тој ќе му ја соопшти на народот веста кога Тито ќе умре. Тој во својата автобиографија „Нема реприза“ се потсети на тие драматични денови, пренесува 24сата.

– Со директорот и уредник на Неделното попладне, Саша Залепугин, беше договорено дека кога ќе му кажат да престане да ја емитува емисијата, да ја пресече сликата на две празни столчиња што беа подготвени во студиото … Дојде веста и веднаш ја прекинавме програмата. Тие две столчиња уште стојат. Ги зедов вестите на „Танјуг“ без да препишувам и се упатив кон студиото.

– Гледам во камерата, се пали црвеното светло, читам: „Претседателството на СФРЈ и Претседателството на ЦК на Сојузот на комунистите на Југославија до работничката класа и народите на Југославија: Другарот Тито умре …“ – вели Илиќ.

– Ги прочитав вестите, погледнав во камерата уште неколку секунди и сакав да станам од столот. Но, на мој ужас, сфаќам дека носам сини панталони кои заборавив да ги заменам со црни!-раскажува тој.

– Останувам да седам, директорот ме држи во кадар и го додавам она што прво ми падна на ум: „Почитувани гледачи, од овој момент Југословенската радио-телевизија ќе почне да емитува вонредна програма“.

– Програмата за итни случаи траеше околу пет дена. Во основа, 90 отсто од програмата ја исполнивме со прикажување документарни и играни филмови за Тито. Телевизија Белград не сакаше да го преземе нашето соопштение. Го емитуваа 30-тина секунди по нас. Сите европски телевизии, од Австрија, Би-Би-Си, Германија, Шведска, триесетина од нив, ја пренесоа веста. Светот беше многу заинтересиран. И на Евровизија објавија дека ја читам веста за смртта на Тито со голем наслов „Тито е мртов“ – рече тој.