ЌЕ ГО РЕШИТЕ ЛИ СУДОКУТО НА ОЈЛЕР? По 243 години квантните физичари направија пробив

Сите знаеме да играме судоку, но во времето на Леонард Ојлер немало баш списанија со крстозбори, па затоа тој морал да решава магични квадрати, што е истата работа со друго име. Познатиот математичар уживал во решавање, но наишол на проблем кога требало да реши судоку кое има шест по шест страни, наместо оние девет по девет на кои сме навикнати. Едноставно, немало решение! 243 години подоцна, загатката конечно е решена, пишува ИФЛ Наука. Но, не од математичари …

На загатката може да мислите и на овој начин: ако една војска има шест полкови, или одреди и секој има шест војници, може ли војниците да се наредат во формација (квадрат) 6 × 6 и притоа во секој ред или колона да нема два војници од истиот одред, односно со истиот чин. Не може. Всушност, ова е единствениот тип на формација, или судоку, заедно со судокуто два по два, кое нема решение.

Дека загатката нема решение почнале да докажуваат колегите на Ојлер. Еден век подоцна, францускиот математичар Гастон Тари го докажал тоа за квадратот 6 × 6, а во 20 век, Паркер, Бозе и Шриханде со компјутерска симулација само го потврдиле тоа. Сè до годинава, кога квантни физичари, а не математичари во Physical Review Letters предложија нешто друго: а, што ако Не се работи за офицери, или предмети или бројки, туку за квантни честици кои се „квантно заплеткани“?

 

Сите знаеме дека квантниот свет е чуден. Квантните честици на пример можат да бидат во две места истовремено или пак истовремено да се вртат нагоре и надолу. А, кога се „заплеткани“ тоа е посебен случај. Тогаш две честици можат „мистериозно“ да се поврзат себеси на неодредена далечина и практично да ја прават истата работа како да се клонирани. Ако сте научник кој набљудува една од честиците можете да бидете сигурни дека и другата ќе го прави истото колку и да е оддалечена.

Добро, но како ова помага во загатката? Па, можеме да замислиме дека секој војник, кој сега е нели, квантна честичка, може да има два или повеќе чинови во исто време. Да речеме, два, зелен и црвен. Исто како и самите честици војникот истовремено има зелен и црвен чин, а може „тајно да се поврзе“ со друг војник.

А сега, гледајте на двата чина на војникот како на мачката на Шродингер. Таа е внатре во црна кутија и или е жива или не. Сè додека не ја отворите кутијата, не можете да знаете во која состојба е мачката, односно кој чин го има војникот. А, во случајот со војникот кога ќе го откриете неговиот чин (или зелен или црвен), можете да бидете сигурни дека сте го откриле и чинот на војникот со кој тој бил „тајно поврзан“.

Уште повеќе, замислете дека сите 36-војници се меѓусебно врзани. Ако го знаете чинот на еден, го знаете чинот на другите. Цело време сте во движење. Знаејќи го чинот на едниот се менува чинот на другите. Научниците велат дека ова функционира, но има еден проблем. Самиот систем, бидејќи е во движење, веќе не претставува обично судоку, туку судоку во шест математички димензии.

„(Замислете дека) Алиса избира кои било две коцки и ги фрла, добивајќи еден од 36 подеднакво веројатни исходи, додека Боб ги фрла останатите. Ако сите се „тајно поврзани“, Алиса секогаш може да го заклучи резултатот добиен во делот на Боб од 4-партискиот систем“, објаснува весникот, цитирајќи ја студијата.

Алиса и Боб се едноставно имињата кои се користат за две „тајно поврзани честички“ или во нашиот случај два или повеќе војници. Но, што беше тој дел со шест димензии? Па, ако обичната коцка има 3 димензии во просторот, овде се работи за шестдимензионална коцка, значи од повисока димензија. Тешко е да се замисли такво нешто, но во математиката постојат вакви тела.

Можеби најлесен начин да си ги замислиме е токму преку движењето. На пример, позната е онаа анимација на 4-димензионална коцка популарно наречена Тесеракт. Тесерактот изгледа како коцка која истовремено влегува и излегува во себе, движејќи се. Тоа е еден начин како можеме да гледаме на овие неверојатни геометриски тела.

Да, а научниците штотуку открија дека за вакво тело во шестата димензија, загатката на Ојлер ќе има решение.

„Тоа е примамливо да се верува дека квантниот дизајн претставен овде ќе поттикне понатамошно истражување на квантната комбинаторика“, заклучуваат тие во студијата.