ДАЛИ ПУТИН МОЖЕ ТУКУТАКА ДА ЈА ЗАВРШИ ВОЈНАТА ВО УКРАИНА? Еве кои се Z-патриотите и зошто дел од Русија не сака мир

Додека претседателот на Русија, Владимир Путин, разгледува можност за мировен договор со кој би завршила војната во Украина, антизападните националисти во Русија водат кампања за продолжување на конфликтот, објави Ројтерс.

„Ги предаваме нашите оружја, ја предаваме нашата земја!“, напиша во неделата промосковскиот активист во дел од украинскиот источен регион Доњецк што е под контрола на Москва, Павел Губарев, изразувајќи бес поради можноста конфликтот да биде „замрзнат“ на постојните линии.

На некој, што пораснал на Запад, на прв поглед може да му изгледа дека Путин е под притисок. Меѓутоа, таканаречените „Z-патриоти“ – именувани по симболот што руските сили во Украина го цртаат на своите возила – мора да следат одредени правила и да не претставуваат закана за Путин, изјавија за Ројтерс три лица, блиски до Кремљ. Од нив ќе се очекува да се придржуваат ако и кога ќе дојде моментот за мир.

– Истовремено, Путин и неговите разузнавачки агенции мора да управуваат со тврдокорните националисти во Русија за да не ги попречат неговите цели – велат интервјуираните.

Аналитичарите велат дека со застапувањето на продолжувањето на војната, Z-патриотите понекогаш можат да одат предалеку за вкусот на Кремљ, вознемирувајќи ја јавноста.

–  Не се сите под целосна контрола – вели виш соработник во Карнеги центарот за Русија и Евроазија, Татјана Становаја, која со години го проучува Кремљ.

Становаја, која минатата година беше етикетирана како „странски агент“ од руските власти, истакна дека некои Z-патриоти ја повикале руската војска да ги окупира украинските градови Киев и Одеса, па дури и да изврши инвазија врз Полска. Ваквите цели далеку го надминуваат тоа што Путин – кој прогласи четири украински региони за дел од Русија, заедно со Крим – го наведе како воена цел на Русија.

– Нивното поттикнување на луѓето и притискање на општеството да поддржи поголема воена кампања е пречка и продолжува работата на тоа да се ублажи тоа што го кажуваат или да се потсмират бидејќи го вознемируваат општеството, во време кога Путин треба да води разговори – рече Становаја.

Кремљ не одговори на барањето на Ројтерс за коментар.

Некои од Z-патриотите – воени блогери или воени дописници – имаат половина милион или повеќе следбеници на Телеграм и се широко читани во Русија, вклучително и меѓу елитата, во странство и во Украина.

Но, тие мора да бидат внимателни.

Националистите, кои во минатото ги преминале границите на Кремљ, се соочиле со проблеми, а ова особено важи за бунтовничкиот водач на платеничката група Вагнер, Евгениј Пригожин, и за отворениот ултранационалист Игор Гиркин. Пригожин загина во авионска несреќа, а Гиркин беше затворен.

Кремљ ја отфрли како „апсолутна лага“ сугестијата дека Путин го убил Пригожин како одмазда за неговиот бунт. Кремљ вели дека не се меша во судските постапки, нешто што критичарите го оспоруваат.

Аналитичарите велат дека Z-патриотите му биле корисни на Кремљ, помагајќи му на Путин да изгради и да одржи широка јавна поддршка за војната во текот на изминатите 3 години.

Но, Z-патриотите, кои премногу се заморуваат со каков било евентуален мировен договор, ризикуваат да бидат „пуштени низ вода“, рекоа трите извори, кои, како и другите во оваа сторија, зборуваа под услов на анонимност.

Еден од изворите рече дека ултранационалистите бргу ќе ја променат својата реторика откако Кремљ ќе воспостави мировен план.

– Ќе биде како прекинувач, само ќе го вклучи светлото – рече изворот.

„Војната ќе продолжи“

Откако Путин повика на директни мировни преговори во Истанбул со Украина на прес-конференција во Кремљ во неделата, некои ултранационалисти бргу ги искажаа своите загрижености.

Руските преговарачи беа испратени во Турција во четвртокот, иако ни Путин ни Трамп ни Зеленски нема да бидат сами на масата за преговори.

„Нашата војна ќе продолжи до целосно ослободување на Новорусија и Мала Русија“, напиша на својот блог во понеделникот Константин Малофеев, националистички тајкун кој е оженет со висока владина функционерка која директно му рапортира на Путин.

Тој користел изрази што потсетувале на Руската империја и го опишувале делот од денешна Украина со кој некогаш владееле царевите.

Малофеев не одговори на барањето за интервју.

Во меѓувреме, Дмитриј Медведев, поранешниот руски претседател, кој моментално е заменик-претседател на Советот за безбедност и некогаш се претставуваше како либерален прозападен модернизатор, во саботата во емисијата „Икс“ изјави дека прекинот на огнот ќе ѝ понуди на украинската војска „одмор“.

Медведев има стекнато репутација дека честопати дава екстремни и недипломатски коментари, но неговите изјави го одразуваат начинот на размислување меѓу високите функционери на Кремљ, изјавија 5 дипломати, консултирани од Ројтерс. Како поранешен шеф на Кремљ, аналитичарите и еден од изворите рекоа дека Медведев – кој останува близок до Путин – ужива посебна дозвола да зборува.

Еден од изворите рече дека воинствените изјави на националисти како Малофеев – иако искрени – се еден начин да се следи дали Кремљ е навистина блиску до мир во Украина.

Ако заврши војната, нема веќе удирање во гради

Ако и кога војната ќе заврши или ќе биде блиску до крај, ситуацијата ќе се промени. Таквите луѓе ќе почувствуваат дека ветрот се променил, рече изворот.

– Оние кои не го прилагодуваат своето однесување би можеле да се најдат во затвор – рече друг извор.

Властите нагласија дека мора да се почитуваат две правила – не го критикувајте лично Путин и не ги критикувајте врвните воени функционери.

Според законот што беше усвоен на почетокот на 2022 година, „дискредитирањето“ на армијата е казниво со затвор до 15 години.

Откако ги обвини Путин и високите воени функционери за неуспехот во Украина, поранешниот офицер на ФСБ и командант на бојното поле, Гиркин, баран за воени злосторства на Запад, беше осуден за поттикнување екстремизам во 2024 година и доби четиригодишна затворска казна.

Меѓутоа, во понеделникот, тој напиша на социјалните мрежи од затвор дека „само будала или саботер, кој тајно му помага на непријателот во информатичката сфера, може да зборува за претстојниот крај на војната и за каков било компромис“.

Евгениј Пригожин, основачот на платеничката група Вагнер, ги предводеше своите луѓе во неуспешен и крвав марш кон Москва на 23 јуни во обид да го собори тогашниот министер за одбрана и си дозволи лични критики кон Путин.

Тој беше убиен во авионска несреќа со неговите врвни поручници два месеци по бунтот. Путин подоцна посочи дека авионот бил разнесен со рачни гранати додека лицата во него биле под дејство на кокаин и алкохол.

„Партија на војната“

Многу Руси ја поврзуваат етикетата Z-патриоти со воени блогери и дописници, група која се здоби со популарност по почетокот на конфликтот.

Но, таканаречената „воена партија“ вклучува и поширока група гласови, вклучувајќи ги пратениците на Државната дума, Долниот дом на парламентот и таканаречените „политички технолози“, експерти кои го обликуваат јавното мислење во ударните телевизиски емисии, посветени на војната на државната телевизија, со што му служат на Кремљ, односно го повторуваат и го зајакнуваат наративот од врвот на државата.

Исто така, постојат личности поврзани со Министерството за одбрана, разузнавачките агенции, со агенциите за спроведување на законот и поединци кои биле или остануваат блиски до Путин.

Оние на кои им е дозволено да се појават во телевизиски ток-шоуа за војната редовно зборуваат за заканите кон Западот, како што се употребата на нуклеарно оружје против Велика Британија или инвазијата на балтичките земји.

Становаја од Карнеги, врз основа на анкети, процени дека ставовите на Z-патриотите ги делат 10-15% од Русите, и дека тоа значи дека националистите немаат сериозно влијание врз Путин.

– Без радикални надворешни промени, Путин е посветен на завршување на војната според свои услови. Тој е подготвен да води војна со години или да ги постигне своите цели на поинаков начин – рече таа.