АКО МНОГУ ЧЕСТО НЕ МОЖЕТЕ ДА ИЗГОВОРИТЕ ЗБОРОВИ КОИ ВИ СЕ НА “ВРВОТ НА ЈАЗИКОТ” Појдете на лекар, тешкотиите во зборувањето може да бидат прв знак на Алцхајмер

Ново истражување спроведено од научници на Универзитетот во Торонто отвора важна тема: првите знаци на когнитивен пад, поврзани со Алцхајмеровата болест, можеби не се јавуваат во памтењето, туку во начинот на кој зборуваме.

Според научниците, побавниот ритам на секојдневниот говор може да биде поиспитлив индикатор за рани промени во мозокот отколку класичните „заглавени” зборови што не можеме да ги најдеме „на врвот на јазикот”.

Што е тоа летологија?

Токму таа појава – кога знаеме што сакаме да кажеме, но зборот никако не доаѓа – во науката се нарекува летологија. Таа е сосема нормална и ја искусуваат луѓе од сите возрасти. Но, кога ваквите моменти стануваат зачестени или се проследени со забележлива забавеност во ритамот на говорење, лекарите велат дека треба да се обрне внимание.

Истражувањето од Торонто анализирало 125 луѓе на возраст од 18 до 90 години. Учесниците имале задачи да опишуваат слики и да именуваат предмети прикажани визуелно или преку аудио-предизвици. Научниците забележале дека учесниците кои природно зборуваат побрзо – дури и кога опишуваат секојдневни сцени – полесно ги именувале предметите во следните задачи.

Клучниот наод е дека опаднатото темпо на говор може да го одрази опаднатото темпо на когнитивните процеси. Или, како што појаснуваат истражувачите, „промените во ритамот на говорот можат да ја одразат и промената во мозочната функција”. Затоа тие предлагаат анализата на говорниот ритам да стане дел од рутинските когнитивни прегледи кај повозрасните.

Ако ви се “врзува јазикот”, вклучете го алармот

До денес, дијагнозата на Алцхајмер најчесто се темели на тестови за меморија, ориентација, логичко размислување и способност за извршување секојдневни задачи. Но, новите сознанија од областа на невролингвистиката и анализата на природниот говор покажуваат дека мали, речиси невидливи промени – паузи, колебање, забавено изговарање – може да бидат прв сигнал за невролошки промени.

Други истражувања веќе покажале дека подолгите и почести паузи, вметнатите „хм…”, „значи…” или „аха…” и општото успорување во речениците корелираат со зголемено присуство на протеини поврзани со Алцхајмер, како амилоидните наслаги и таложењето на тау-протеин во мозочното ткиво.

Стресот и заморот се олеснителна околност

Сепак, важно е да се нагласи дека ниту една од овие појави не значи автоматски дека некој развива деменција. Често станува збор за умор, стрес, недоспиеност или едноставно за нормален процес на стареење. Стручњаците повторуваат: поважно е дали промените се поништени со одмор, дали се повторуваат и дали има други симптоми на кои треба да се внимава.

Она што е охрабрувачко во новиот пристап е можноста здрава комуникација да стане природен показател за состојбата на мозокот. Говорот, нешто што го правиме секој ден без да размислуваме, може да стане чувствителен ран сензор кој ќе помогне болеста да се препознае многу порано отколку досега. А раната дијагноза, велат експертите, е една од најважните алатки во борбата против Алцхајмер.